«شاپور راسخ» در سال ۱۳۰۳، در یک خانواده بهایی در شهر تهران به دنیا آمد. او تحصیلات ابتدایی، متوسطه و دانشگاهی را در تهران گذراند و پس از احراز مدرک لیسانس در رشته علوم اقتصاد و دکترای ادبیات فارسی از «دانشگاه تهران»، برای ادامه تحصیل عازم اروپا شد.
دکتر راسخ از جوانی عاشق خدمت به جامعه بشری، به‌ویژه مردم ایران بود. هر چند آثار و نوشته‌هایش نشان می‌دهند موضوع «جهانی شدن» و همکاری‌های بین‌المللی در جهت برقراری صلح دائم و عدالت جهانی دغدغه اصلی او به شمار می‌رفته است. ولی ایران و مردمش همواره جایگاه ویژهای در نزد او داشته‌اند. علاقه و اعتقاد به رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و تربیتی ایران در همه سخنرانی‌ها، کنفرانسها، کتب و مقالات منتشر شده دکتر راسخ مشاهده می‌شود.
شاید به دلیل همین علاقه و توجه به پیشرفت اجتماعی ایران بود که در سوییس به تحصیل در رشته علوم اجتماعی رو آورد و در سال ۱۳۳۷ با رتبه ممتاز موفق به دریافت دکترای علوم اجتماعی از دانشگاه ژنو شد. راسخ در دوران تحصیل، از دانشجویان سرآمد «ژان پیاژه» در دانشگاه ژنو سوییس و «ژرژ گورویچ» در «سوربن» فرانسه بوده است.
رساله دکترای او تحت عنوان «تعصبات بین گروه‌های انسانی، پژوهشی از دیدگاه روان‌شناسی اجتماعی»، دیدگاه جهان شمول او را که در پی دنیایی صلح‌آمیز، برابر و بدون هر گونه تعصبات است، نشان می‌دهد.
دکتر شاپور راسخ از سال ۱۳۳۷ تا ۱۳۵۶ به مدت ۱۹ سال به تدریس رشته‌های مختلف علوم اجتماعی در دانشگاه تهران پرداخت. «مقدمه بر جامعه‌شناسی ایران» و «تعلیم و تربیت در جهان امروز» عناوین دو کتابی هستند که دکتر راسخ در این سال‌ها به نگارش درآورد.
با گذشت بیش از پنج دهه از چاپ اول، این دو کتاب هم‌چنان از آثار کلاسیک و دانشگاهی ایران به شمار می‌روند. کتاب تعلیم و تربیت در جهان امروز از جمله کتاب‌های برگزیده از نگاه دکتر «مصطفی ملکیان» در زمینه فلسفه تعلیم و تربیت است.
از دکتر راسخ مقالات مختلفی هم در زمینه‌های جامعه‌شناسی، تعلیم و تربیت، آموزش و اقتصاد در نشریات دانشگاهی، مجله «سخن» و «راهنمای کتاب» به یادگار مانده است.
دکتر شاپور راسخ به موازات تدریس در دانشگاه و تالیف کتب و مقالات علمی، در بخش‌های مدیریتی هم فعال بود. او نزدیک به یک دهه در سمت معاونت سازمان برنامه و بودجه کشور خدمت کرد و ریاست مرکز آمار ایران را طی سال‌های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۱ بر عهده داشت.
دکتر راسخ به دفعات به عنوان نماینده ایران در کنفرانس‌های بین‌المللی شرکت کرد؛ از جمله این کنفرانسها، «نخستین کنفرانس بین‌المللی زنان» در مکزیک بود که به عنوان رییس یکی از دو کمیسیون اصلی کنفرانس برگزیده شد.
او در «نخستین کنفرانس بین‌المللی محیط زیست» در سوئد، «نخستین کنفرانس بین‌المللی کار و اشتغال» در ژنو، «کنفرانس بین‌المللی توسعه اجتماعی» در کپنهاگ و کنفرانس‌های متعددی از وزرای آموزش و پرورش در سطح بین‌المللی و آسیا نیز حضور داشت.
دکتر شاپور راسخ طی سال‌های ۱۳۵۰ تا ۱۳۸۵، به عنوان مشاور یونسکو در امور تربیتی خدمت و سه کتابش را یونسکو منتشر کرد که هر سه در شمار بهترین انتشارات آن سازمان محسوب شده‌اند. این کتاب‌ها عبارتند از: «محتوای تعلیم و تربیت از هم اکنون تا سال ۲۰۰۰» (به فرانسه و انگلیسی)، «نگاهی به سواد آموزی» (به فرانسه و انگلیسی) و «تعلیم و تربیت و فرهنگ صلح» (به فرانسه).
وقوع انقلاب اسلامی دکتر راسخ را مانند بسیاری از بهاییان دیگر مجبور به ترک کشور کرد. او و همسرش در شهر ژنو ساکن شدند و به همکاری خود با یونسکو ادامه داد.
دکتر راسخ هم‌چنین در دفتر بین‌المللی تعلیم و تربیت در ژنو و پاریس شروع به کار کرد و از طرف این موسسه، چند پروژه تحقیقاتی تک‌نگاری، از جمله درباره تعلیم و تربیت در عمان – کویت و در کشور جزیرهای سیشل انجام داد.
با آن که دکتر شاپور راسخ بیش از چهار دهه از ایران دور بود ولی در طی این سال‌ها هیچ‌گاه فعالیت فرهنگی و اجتماعی خود را برای ایرانیان ترک نکرد. انتشار مقالات مختلف در نشریات فارسی زبان و ایراد سخنرانی در مواضع اجتماعی، تربیتی و اخلاقی به زبان فارسی در کنفرانس‌های مختلف اروپا و امریکا از جمله این فعالیت‌ها به شمار می‌روند.
دکتر راسخ هم‌چنین یکی از بنیان‌گذاران «مجمع دوست‌داران فرهنگ و ادب فارسی» در اروپا بود که هر سال در زمان مشخص، اجتماعاتی را با حضور ایرانیان علاقه‌مند به فرهنگ و هنر ایران برگزار می‌کند.
«دنیا نیازمند یک تمدن جهانی است»، «امیدها و نویدها»، «سرود رهگذر» (اشعار شاپور راسخ)، «عبدالبهاء عباس، منادی صلح در جهان باختر» و «شعاع جهان افروز» کتاب‌هایی هستند که دکتر شاپور راسخ در طی چهار دهه گذشته به زبان فارسی در خارج از کشور منتشر کرده است.
