این شهروند ارمنی با اشاره به این که بخش‌نامه‌های مربوط به تعطیلی کلیساها و اماکن مذهبی از سوی دولت به شورای خلیفه‌گری در اسفند ماه اعلام شد، می‌افزاید: «از آن تاریخ به بعد ما اجازه حضور در کلیسا را نداشتیم، تنها از یکی دو ماه پیش کشیش‌ها و سه یا چهار نفری که مراسم دعا و نیایش را برگزار می‌کنند، اجازه پیدا کردند تنها و بدون حضور مردم، در پشت درهای بسته های بسته، مراسم دعا و عبادت روز یک‌شنبه را برگزار کنند.»
واهیک رعایت پروتکل‌های بهداشتی در بین ارامنه را بسیار خوب توصیف می‌کند و می‌گوید: «ارامنه هم جزئی از مردم همین سرزمین هستند و خود را ملزم به رعایت قوانین و مقررات بهداشتی وضع‌شده می‌دانند. به همین دلیل در این هفت ماهی که از شیوع کرونا در ایران می‌گذرد، از جمعیت ۳۰ هزار نفری ارامنه کشور تعداد انگشت‌شماری به این ویروس مبتلا شدند و تنها ۱۵ نفر به دلیل ابتلا به کرونا جان خود را از دست دادند.»
به گفته این شهروند ارمنی، «در بین هم‌کیشانش و سایر اقلیت‌های مذهبی، دین‌داران و مومنان زیادی وجود دارند که به انجام مناسک و شعائر مذهبی پایبند هستند. اما وقتی پای سلامتی خود و دیگران به میان آید، تابع قوانین و مقررات بهداشتی هستند و به هر قیمتی حاضر نمی‌شوند جان خود و بقیه را به خطر بیندازند.»
خبر پیوستن ایران به کشورهای درگیر با ویروس کرونا و شیوع گریزناپذیر آن، اسفند ماه ۱۳۹۸ اعلام شد، هر چند بسیاری از کارشناسان و متخصصان پزشکی و بهداشتی معتقدند پیش از این هم این ویروس در کشور وجود داشته است. از این ماه به بعد، پروتکل‌های بهداشتی تعریف و به دنبال آن هر نوع تجمع از جمله تجمع‌های دینی و مذهبی برای همه ادیان و گروه‌های مذهبی ممنوع شد.
مساجد، برگزاری نماز جماعت و جمعه و حضور در زیارتگاه‌ها و سایر اماکن مذهبی مسلمانان، کلیساها، آتشکده‌ها و سایر مکان‌های دینی که احتمال تجمع افراد در آن‌ها وجود داشت، در تمامی شهرهای کشور تعطیل شد. اما از اردیبهشت ماه بود که با شروع ماه رمضان و نزدیک شدن به شب‌های قدر و داغ‌تر شدن حضور در مساجد و زیاتگاه‌ها، فشار زیادی از سوی روحانیون، مداحان و برخی علمای حوزه‌های علمیه به دولت وارد شد. متعصبان می‌گفتند حضور در اماکن مذهبی، از هر گونه بیماری مصونیت ایجاد می‌کند و پناه بردن به این اماکن به دلیل نور معنویتی که در آن وجود دارد، باعث شفا و کاهش خطر ابتلا به هر نوع بیماری می‌شود.
در نهایت دولت از اواخر اردیبهشت اقدام به بازگشایی مکان‌های مذهبی و مساجد مسلمانان کرد و برای آن الزامات و پروتکل‌های بهداشتی از قبیل حفظ فاصله اجتماعی و استفاده از ماسک را تعیین کرد؛ موضوعی که با شروع عزاداری‌های محرم چندان به آن توجه نشد. بسیاری از مراسم عزاداری به صورت گروهی و بدون رعایت فاصله اجتماعی و کنترل‌های بهداشتی برگزار شدند و زمینه‌های شروع موج سوم شیوع ویروس کرونا در کشور را فراهم آوردند.
اما در پیش گرفتن سیاست یک بام و دو هوا موجب شد، بازگشایی اماکن مذهبی تنها محدود به مسلمانان باشد و پیروان سایر ادیان و اقلیت‌های دینی همچنان ملزم به رعایت پروتکل‌های بهداشتی و تعطیل نگه داشتن اماکن مذهبی خود باشند.
«آرمن»، یکی دیگر از مسیحیان ساکن ایران، در این رابطه می‌گوید: «از آن‌جایی که در دین ما هیچ‌گاه تبلیغاتی در مورد معنویت بخشیدن به مکان‌ها و شفابخش بودن کلیسا و سایر اماکن مذهبی نمی‌شود و مردم انجام مراسم مذهبی را بیشتر به دلیل رسیدن به آرامش و نزدیکی به خداوند انجام می‌دهند، در این مدت فشاری هم به مسئولان برای بازگشایی کلیساها نیاوردند.»
این شهروند مسیحی که خادم کلیسا نیز است، می‌گوید: «از یکی دو هفته پیش هم که اجازه بازگشایی کلیساها داده شده است، هیچ خبری در این رابطه منتشر نشد. به همین دلیل مردم به صورت تک‌تک به کلیسا مراجعه می‌کنند و خبری از حضورهای دسته‌جمعی نیست. به عنوان مثال، این روزها در کلیسای ما که حدود یک‌صد نفر ظرفیت دارد، حداکثر ۱۰ نفر حاضر می‌شوند.»
وی به گردهمایی کشیش‌ها به عنوان یکی از مراسم مهم مذهبی مسیحیان اشاره می‌کند و می‌گوید: «همه ساله رسم بر این است که در سالروز تاسیس هر کلیسا، کشیشان سایر کلیساها به مراسم ویژه آن روز دعوت می‌شوند. اما امسال این مراسم کلا تعطیل شد و از اسفند ماه تا کنون اجازه برگزاری هیچ گردهمایی حتی با تعداد محدود هم داده نشده است.»
اعمال سیاست دوگانه جمهوری اسلامی در مواجهه با پیروان دیگر ادیان در توجه به برگزاری مناسک و مراسم مذهبی، تنها به پیروان دین مسیحیت ختم نمی‌شود، زرتشتیان نیز از ابتدای شیوع ویروس کرونا تا به امروز اجازه برگزاری هیچ مراسم مذهبی که موجب حضور جمعی شود، نداشته‌اند و در شرایطی که مسلمانان از همان ماه‌های آغاز سال اجازه پیدا کردند با رعایت مسائل بهداشتی مراسم خود را به جا آورند، حاکمیت بر خود لازم ندید شرایط انجام مراسم مذهبی برای غیرمسلمانان، حتی در شرایط محدود را فراهم آورد.
«بهرام»، یکی از شهروندان یزدی پیرو آیین زرتشتی، در این رابطه می‌گوید: «باورهای ما بر اساس واقعیت‌ها بنا شده‌اند. در شرایط موجود که علم پزشکی به دلیل مسری بودن ویروس کرونا، رعایت بهداشت فردی و خودداری از برگزاری هر نوع تجمعی را توصیه کرده است، ما هم به شدت تابع این دستورات هستیم. اما انتظار داریم اجازه برگزاری برخی مراسم با رعایت دقیق نکات بهداشتی و شمار محدود داده شود.»
او با طرح این موضوع که ویروس و باکتری مکان نمی‌شناسد و هر جایی ممکن است وجود داشته باشد و هیچ مکان مذهبی هم از آن مصون نیست، می‌افزاید: «پیروان زرتشت به مقدس بودن مکان و متبرک بودن مراکز مذهبی اعتقادی ندارند و از نظر ما معنویت به مکان خلاصه نمی‌شود، بلکه در گفتار، پندار و کردار نیک نهفته است.»
این شهروند زرتشتی با اشاره به برخی مناسک مذهبی این آیین، از جمله «پیرنارکی» یا «پیر چک چک» که قدمت چند هزار ساله دارد، می‌افزاید: «برگزاری این دو مراسم اهمیت ویژه‌ای در بین زرتشتیان دارد و همه ساله برای انجام آن زرتشتیان زیادی از سراسر دنیا به یزد سفر می‌کنند. اما امسال به دلیل شرایط موجود، کل این مراسم‌ها حتی برای زرتشتیان داخل ایران هم برگزار نشدند.»
بهرام به دوستان زیادی که در بین مسلمانان دارد و احترامی که برای پیروان دین اسلام قائل است، اشاره می‌کند و می‌گوید: «متاسفانه برخی سیاسیون و مذهبی‌های تندرو از دینداری مردم، سوء استفاده کرده و به تجارت دین می‌پردازند. به همین دلیل تعطیلی مراسم مذهبی، تجارت آنان را به خطر انداخته است و برای انجام آن به هر قیمتی، اصرار دارند. اما در مقابل، برای سایر ادیان این ضرورت را قائل نیستند.»
در پیش گرفتن این سیاست در برخورد با اقلیت‌های مذهبی و ایجاد محدودیت در انجام مناسک و آیین‌های دینی محدود به دوران شیوع ویروس کرونا نیست. پیروان سایر مذاهب، غیر اسلام شیعی، در بیشتر موارد مربوط به اعتقادشان، شهروند درجه دو به شمار می‌آیند.
