هایک میرزایانس، حشره‌شناس برجسته ایرانی ارمنی‌تبار و از پیشگامان علم حشره‌شناسی در ایران در سال ۱۲۹۹ شمسی در قزوین متولد شد.
وی پس از پایان تحصیلات ابتدایی و متوسطه در این شهر، به دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه تهران راه یافت و در سال ۱۳۲۴، پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی به استخدام وزارت کشاورزی درآمد.
سال‌ها بعد او با بهره‌گیری از تجربیات سه استاد به نام‌های پروفسور الکساندروف، چواخین و کریوخین اولین مرکز تحقیقات حشره‌شناسی را در ایران پایه‌گذاری کرد.
بی‌شک هایک میرزایانس، یکی از برجسته‌ترین چهره‌های بین‌المللی و از صاحب‌نظران دانش حشره‌شناسی در سرتاسر جهان شناخته می‌شود. چرا که نام این استاد در فهرست برترین جانورشناسان جهان در قرن بیستم میلادی به چشم می‌خورد.
میرزایانس بیش از ۵ دهه در علم حشره‌شناسی طرحهای بسیاری را به اجرا گذاشت و با نگارش صدها مقاله و کتاب و تربیت دانشجویان، کمک شایانی به علم حشره‌شناسی در ایران کرد.
میرزایانس که با علاقه‌ای کم‌نظیر به جمع‌آوری و شناسایی حشرات ایران می‌پرداخت، تخصص اصلی خود را شناسایی و رده‌بندی ملخها (راست‌بال‌مانندها) برگزید و در این راه به چهره‌ای شناخته‌شده در میان ملخ‌شناسان جهان بدل شد.
در ۱۳۴۲ شمسی که مؤسسۀ تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی رسماً گشایش یافت، قسمت رده‌بندی حشرات به‌عنوان یکی از تقسیمات مهم مؤسسه در طبقۀ سوم ساختمان مرکزی آن در یک سالن بزرگ جای گرفت. در این دوره نزدیک به ۵۰ هزار نمونۀ اتاله‌شده و شماری نیز به صورت اتاله‌نشده در این موزه وجود داشت.
در ۱۳۴۳ شمسی نسلی جدید از دانش‌آموختگان رشتۀ دفع آفات (گیاه‌پزشکی) دانشکدۀ کشاورزی کرج به مؤسسه پیوستند. با آمدن آنان کار جمع‌آوری و شناسایی حشرات ایران با سرعتی بیشتر، و سفرهای علمی برای جمع‌آوری از نقاط مختلف کشور همراه شد. با تبدیل این واحد به بخش طبقه‌بندی حشرات، میرزایانس به سمت رئیس بخش انتخاب شد. در این دوران افزون بر محققان موجود در بخش، شماری تکنسین نیز برای اتالۀ حشرات و اتیکت‌زنی و مجموعه‌سازی به کار گرفته شدند. در این دوره شمار نمونه‌های جمع‌آوری شده به طور جهشی و ناگهانی و در مدتی نزدیک به ۱۵ سال به حدود دو میلیون نمونه رسید.
آشنایی هایک میرزایانس با چندین زبان خارجی از جمله روسی، فرانسه و انگلیسی سبب شد که با همکاری و ارتباط با موزه‌های معروف حشره شناسی جهان و همچنین، حشره شناسان مشهور موزه ای غنی و کتابخانه ای ارزشمند از خود به یادگار گذارد.
هایک میرزایانس از اعضای فعال و پرتالش و تأثیرگذار انجمن حشره شناسی ایران و از پایه گذاران آن در ۱۳۴۴ شمسی بود. با تأسیس این انجمن بزرگ ترین آرزوی علاقه‌مندان و متخصصان حشره شناسی به واقعیت پیوست. مهندس میرزایانس نزدیک به دو دهه در هیئت رئیسه و در سمت دبیری نشریۀ انجمن حشره شناسان ایران، با نام نامۀ انجمن، حضوری سازنده داشت.
موزۀ حشره شناسی در سال ۱۳۲۴ شمسی به شکل آزمایشگاهی کوچک در وزارت کشاورزی به دست میرزایانس پایه گذاری شد در بهار ۱۳۷۸ شمسی پس از درگذشت مهندس هایک میرزایانس، به پیشنهاد وزیر کشاورزی وقت، این مجموعه به افتخار بنیان‌گذار آن، «موزۀ حشرات هایک میرزایانس» نامیده شد.
در این موزه مجموعه‌ای غنی از حشرات کشور نگهداری می‌شود که به‌جز مطالعات شکل‌شناسی، در تحقیقات مولکولی و استخراج ژنوم کاربرد دارند. این موزه نزدیک به ۴ میلیون نمونه از حشرات ایران و چند هزار نمونه از حشرات، به‌ویژه پروانه‌های بزرگ و زیبای نواحی گرمسیری جهان را در خود جای داده است. تاکنون میان ۲۰ تا ۲۵ هزار گونه و زیرگونه از حشرات ایران موجود در این موزه شناسایی شده که فهرست آنها به‌تدریج در حال انتشار است. حشرات این موزه در رده‌های سخت‌بال‌پوشان، بال‌پولک‌داران، راست‌بال‌مانندها، جوربالان، نیم‌بالان و تریپسها، بال‌غشاییان، دوبالان، سفیدبالکها، پسیلها، بال‌ریشک‌داران، موریانه‌ها و حشرات پِست (آفت)، شپشکها، ناجوربالان، زنجرکها و شته‌ها، کنه‌ها و عنکبوتها تقسیم‌بندی شده‌اند. این موزۀ بزرگ دارای صدها نمونه تیپ و پاراتیپهای مختلف است که بر ارزش علمی آن می‌افزاید.
بخش تحقیقات و رده بندی حشرات، کتابخانه و گنجینۀ حشرات موزه از چند دهه قبل تاکنون مرجع رسمی تشخیص حشرات و آفات است.
در حال حاضر موزه هایک میرزایانس و بخش تحقیقات رده بندی حشرات هر ساله پذیرای شماری از دانشجویان علاقه‌مند به حشره شناسی و تاکسونومی حشرات و نیز محل مراجعه محققان و کارشناسان حشره شناسی و استادان و دانشجویان دانشگاه ها و مراکز علمی و تحقیقاتی است. همچنین این بخش با اختصاص مکان های مناسب برای استقرار دفاتر و کتابخانه کوشیده است محل مناسبی برای مراجعه حشره شناسان و بیماری شناسان گیاهی کشور باشد.
هایک میرزایانس در فروردین سال ۱۳۷۸ شمسی درگذشت و مراسم تشییع جنازه وی در کلیسای سرکیس مقدس تهران با شرکت انبوهی از علما، همکاران، مقامات کشوری و شاگردان وی برگزار شد و پیکر وی در آرامستان ارمنیان به خاک سپرده شد.