جرج بورنوتیان

سیما فریما، شهروند‌خبرنگار:ایران را تمامی ایرانیان، فارغ از عقاید شخصی، دین یا مذهب‌ خود ساخته‌اند. خبرنگاران و شهروندخبرنگاران «ایران‌وایر» در مجموعه‌ای، چهره‌های برجسته اقلیت‌های دینی و مذهبی را معرفی می‌کنند. شما هم اگر با شخصیت‌های برجسته اقلیت‌های دینی آشنایی دارید یا داستان زندگی و خدمات آن‌ها را می‌دانید، با ایمیل adyan@iranwire.com تماس بگیرید و روایت خود را با ما در میان بگذارید.
***

«جرج بورنوتیان»، استاد ارشد تاریخ دانشگاه‌های امریکا و از ارمنی‌تباران ایران در سال ۱۳۲۲ خورشیدی در اصفهان متولد شد.

در همان بدو کودکی، خانواده بورنوتیان از اصفهان به تهران نقل ‏مکان کردند. او در ایران بزرگ شد و دیپلم را از دبیرستان معروف «اندیشه» (Don Bosco)  در تهران دریافت کرد.

خانواده جرج به گفته خودش به طبقه متوسط تعلق داشت. پدرش از مهاجران ارمنی متولد گنجه بود و مادرش لهستانی.

او به همراه پدر و مادر و ‏سه برادر دیگر و خواهرش در آپارتمان کوچکی زندگی می کردند که امکانات ساده‌ای داشت. با وجود این، به خاطر آینده‌نگری مادرش، از این بخت برخوردار شد که در بهترین و گران‌ترین مدارس آن روز ایران تحصیل کند و به تشویق مادرش، برای ادامه تحصیل به امریکا برود.

بورنوتیان در سال ۱۳۴۳ خورشیدی و در آستانه جوانی به امریکا مهاجرت و در «دانشگاه یوسی‌ال‌ای» ثبت‌نام کرد. دوره کارشناسی و ‏کارشناسی ارشد تاریخ را در این دانشگاه گذراندد و دکترایش را در سال ۱۹۷۶ میلادی در همان دانشگاه و در زمینه تاریخ ‏ایران، ارمنستان و روسیه با موفقیت به پایان برد.

او عضو «انجمن مطالعات خاورمیانه»، «انجمن پیشرفت اسلاوی شناسی»، «انجمن ایران‌شناسی»، «انجمن مطالعات ارمنی» و «انجمن مطالعات ایران» بوده است.

بورنوتیان نویسنده بیش از ۲۸ کتاب است که بیشتر آن‌ها در مورد تاریخ ارمنیان هستند. او هم‌چنین «تاریخ ارمنیان» را در دانشگاه‌های «کلمبیا»، «تافتز»، «راتگرز»، «راماپو» و «کنتیکت» تدریس کرده‌ است.

بورنوتیان را امروزه در مجامع علمی بین‌المللی به عنوان متخصص برجسته و خبره تاریخ اروپای شرقی، قفقاز و ایران ‏می‌شناسند. کانون اصلی تمرکز پژوهش‌های او، وضعیت سرزمین‌های ارمنی‌نشین و مردم ارمنی در اواخر دوره میانه و آستانه ‏دوره مدرن است.

«تاریخ مختصر مردم ارمنی‏» او که نخستین اثر از این نوع در زبان انگلیسی بوده، تا کنون به زبان‌های ‏روسی، ارمنی، عربی، اسپانیایی، ژاپنی و فارسی ترجمه شده است. هم‌چنین «تاریخ مردم ارمنی» ‏در دو جلد، ارمنستان شرقی ‏در واپسین سال‌های فرمان‌روایی ایران و خان‌نشین ایروان زیر فرمان حکومت قاجار دیگر آثار مطرح بورنوتیان است که به تاریخ مردم ارمنی پرداخته است.

دو کتاب اخیر در اصل رساله دکترای او است که با دو ‏ویرایش به چاپ رسیده است.

افزون بر این‌ها، باید از مجموعه ترجمه‌های بورنوتیان، از آثار دست اول ارمنی به زبان انگلیسی یاد کرد که نه تنها اهمیت ‏منحصر به فردی در پیوند با تاریخ این مردم در سده‌های پانزدهم تا بیستم میلادی دارد بلکه منابع بی‌نظیری برای آن دسته از ‏پژوهش‌گرانی است که به تحقیق در حوزه قفقاز و ایران این دوره علاقه‌مند هستند.

اشراف بورنوتیان به زبان ارمنی قدیم در کنار آشنایی با زبان‌های فارسی، ترکی و عربی به او این توانمندی را بخشیده ‏است تا معنای بسیاری از واژه‌ها و اصطلاحاتی را که در زبان ارمنی جدید شاید نامفهوم باشند، به انگلیسی برگرداند. افزون بر ‏این، شماری از این آثار که توسط او ترجمه شده‌اند، نسخه‌های کم‌یابی دارند.

پروفسور بورنوتیان مشارکت مکرر در دایره‌المعارف‌ها و مجلات مختلف علمی دارد. آثار او در نشریات عمده مورد استناد قرار گرفته‌اند و او به عنوان یک مرجع جهانی در تاریخ ارمنستان شرقی و قفقاز در دوره مدرن (۱۴۰۰-۱۹۰۰) شناخته می‌شود.

همۀ این آثار با این که با موضوع تاریخ ارمنی‌ها ارتباط دارند، از یک منظر دیگر دارای اهمیت ویژه‌ای برای خوانندگان ایرانی هستند. بورنوتیان با اشراف بی‌نظیرش به زبان‌های فارسی، روسی، انگلیسی، ترکی و ارمنی، در کنار تسلط و تعلق خاطر ویژه‌ای ‏که به تاریخ و تمدن ایران دارد، توانسته است همراه با فراهم آوردن متون دست اول برای پژوهش، روایتی متفاوت از دیگر ‏پژوهش‌گران و متخصصان از تاریخ تحولات قفقاز از دوره «صفوی» تا «قاجاریه» به دست دهد؛ روایتی که به ویژه از منظر مناسبات ‏و پیوندهای تاریخی ایران و قفقاز بسیار اهمیت دارد.

او هم‌چنین بسیار درگیر مطالعه و نوشتن در زمینه موسیقی کلاسیک (مجموعه پیانو) و دنیای سینما است. پروفسور بوموتیان دانشجویان دکترا و فوق لیسانس خود را در سفرهای سالانه به ارمنستان و قفقاز، خاورمیانه و ایران، آفریقا و آسیای جنوب شرقی همراهی می‌کند.

جرج بورنوتیان در ۲۱ آگوست سال ۲۰۲۱ درگذشت. وی در آخرین جایگاه علمی خود استاد تاریخ «کالج آیونا» در نیویورک بود.

اشتراک‌گذاری در شبکه‌های اجتماعی

درباره ما

در این وبسایت اطلاعات مربوط به ادیان و مذاهب ایران گردآوری شده ودر درسترس شما قرار دارد. با مراجعه به فهرست و گزینه‌های سایت، به این اطلاعات دسترسی پیدا خواهید کرد. 

© Copyright Off-Centre Productions 2021