«نورعلی تابنده بیدختی گنابادی»، ملقب به «مجذوب‌علیشاه» و قطب درویشان گنابادی روز ۲۱ مهر ۱۳۰۶ در شهر بیدخت در بخش مرکزی شهرستان گناباد استان خراسان رضوی زاده شد.
او قطب سلسله «نعمت‌اللهی سلطان‌علی‌شاهی گنابادی» بود. تابنده پس از انقلاب، در کابینه دولت موقت مدتی معاون وزارت فرهنگ، مدیر سازمان حج و زیارت و معاون وزارت دادگستری بود.
سلسله نعمت‌اللهی سلطان علیشاهی گنابادی که پیروان آن معمولا به نام درویشان گنابادی شناخته می‌شوند، یکی از سلسله‌های صوفی است که در اصول و فروع مذهبی، به تشیع ۱۲ امامی اعتقاد دارد.
پدربزرگ تابنده، «ملا سلطان‌محمد گنابادی»، مرشد یا قطب وقت سلسله نعمت‌اللهی سلطان علیشاهی بود که در گناباد ریشه‌ای کهن دارد. بعدها درویشان «نعمت‌اللهی» به نام موطن او، یعنی «گنابادی» مشهور شدند. خود نورعلی تابنده از سال ۱۳۷۱ پیشوای معنوی یا قطب درویشان گنابادی بود.
تابنده در کنار تحصیل علوم دینی و دانشگاهی و تحقیق و تالیف، در سال ۱۳۳۱ خورشیدی توسط پدرش وارد عرصه عرفان شد. پس از درگذشت قطب وقت سلسله، علی تابنده، ملقب به محبوب‌علیشاه، با وصیتی که در تاریخ ۲۸ مهر ۱۳۷۱ توسط پدرش نوشته شده بود، به مقام جانشینی او با لقب مجذوب علیشاه رسید.
تعلیم و تربیت اولیه او تحت سرپرستی پدرش، «محمد حسن بیچاره بیدختی»، ملقب به «صالح علیشاه» بود. او در موطن خویش، گناباد، مقدمات علوم اسلامی را فرا گرفت و نجوم را نزد پدر آموخت. سپس برای ادامه تحصیلات به تهران رفت و در سال ۱۳۲۴ خورشیدی از «دبیرستان علمیه» تهران با رتبه اول دانش‌نامه دیپلم ادبی دریافت کرد و سال بعد از همان دبیرستان دیپلم طبیعی نیز گرفت.
تابنده در دانشکده حقوق «دانشگاه تهران» تحصیلات دانشگاهی را ادامه داد و در سال ۱۳۲۷ در رشته حقوق قضایی به دریافت درجه لیسانس موفق شد. هم‌زمان، مطالعه و تحقیق را در معارف اسلامی، خصوصاً فقه و اصول نزد استادان فن، به‌ویژه برادر بزرگ خود، «سلطان‌حسین تابنده»، ملقب به «رضا علیشاه ثانی» آموخت و در کلاس‌های درس «محمود شهابی»، «سید محمد مشکوه» و «محمد سنگلجی» شرکت کرد.
پس از فارغ‌التحصیلی، نورعلی تابنده برای مدت کوتاهی به عنوان رییس اداره سرپرستی دادسرای تهران مشغول به کار شد. سپس برای تکمیل تحصیلات خود به فرانسه رفت و در سال ۱۳۳۶ از «دانشگاه سوربون» پاریس دکترای حقوق گرفت. او در دوران تحصیل در فرانسه با «هانری کوربَن»، اسلام‌شناس مشهور فرانسوی در ارتباط بود و در کلاس‌های درس او شرکت می‌کرد.
نورعلی تابنده با مدرک دکترای حقوق، پیش از انقلاب سال ۱۳۵۷ در دادگستری و وزارت امور خارجه سمت‌هایی داشت. او در آن زمان به عنوان وکیل، وکالت برخی چهره‌های سیاسی ضد حکومت پهلوی را برعهده گرفت و از این منظر بین انقلابیون چهره آشنا و خوش‌نامی بود.
تابنده وکالت چهره‌های سیاسی مغضوب پیش و پس از انقلاب را بر عهده داشته است؛ از جمله در دوران پهلوی، وکالت آیت‌الله «سید مرتضی پسندیده»، برادر «روح‌الله خمینی» و آیت‌الله «سید جلال‌الدین موسوی طاهری» که بعدها امام‌جمعه اصفهان شد را بر عهده داشت. پس از انقلاب اسلامی هم وکالت افرادی چون «عباس امیر انتظام» در کارنامه وکالتش دیده می‌شود.
او سال‌ها با نیروهای ملی مذهبی و «نهضت آزادی» نزدیک و از جمله امضاکنندگان نامه مشهور «۹۰ امضایی» به «اکبر هاشمی رفسنجانی» بود که به دلیل امضای همین نامه بازداشت شد و هشت ماه در زندان بود. همسرش در همین دوره درگذشت.
تابنده در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸، از «مهدی کروبی» حمایت کرده بود.
پس از آن که در بهمن ۱۳۹۶، با دور جدید فشارهای امنیتی، خبری مبنی بر دستگیری و ایجاد ایست و بازرسی در محل اقامت تابنده در تهران منتشر شد، در شامگاه چهاردهم همان ماه تعدادی از درویشان گنابادی با حضور در خیابان «گلستان هفتم»، واقع در منطقه «پاسداران» تهران دست به تجمع و اعتراض زدند. این تجمع با دخالت نیروهای امنیتی به درگیری و بازداشت ده‌ها نفر از این درویشان منجر شد.
نورعلی تابنده پس از حوادث گلستان هفتم، در حصر خانگی به سر می‌برد. او پس از یک‌سال و نیم حصر خانگی، در شهریور سال ۱۳۹۸، در فضایی امنیتی به زادگاهش، بیدخت رفت. با این حال، اجازه ملاقات درویشان با تابنده داده نشد.
علت تجمع درویشان در گلستان هفتم، نگرانی برای رهبر معنوی خود، دکتر نورعلی تابنده بود. گفته می‌شد حکومت قصد حصر و تبعید او را دارد. درویشان برای مقابله با این تصمیم احتمالی، مقابل منزل او تجمع کرده بودند اما در پی ورود پلیس و ماموران لباس شخصی، تجمع آن‌ها به خشونت کشیده شد.
بعد از حوادث گلستان هفتم، ۲۰۲ تن از این درویشان توسط دادگاه انقلاب تهران جمعاً به یک اعدام، ۱۰۸۰ سال و دو ماه حبس تعزیری، پنج هزار و ۹۹۵ ضربه شلاق، ۴۶ سال ممنوع‌الخروجی، ۱۱۴ سال تبعید و ۷۲ سال محرومیت از فعالیت‌های اجتماعی محکوم شدند.
اواخر آبان ۱۳۹۸، نورعلی تابنده در پی بیماری و ضعف شدید جسمانی به «بیمارستان مهر» تهران منتقل و در بخش «سی‌سی‌یو» بستری شد. در روز ۲۰ آذر ۱۳۹۸، خبرهایی از وخامت حال او انتشار یافت و در نهایت، قطب دراویش گنابادی پس از حدود دو سال حصر خانگی، روز سوم دی ۱۳۹۸ در سن ۹۲ سالگی درگذشت.
نورعلی تابنده وصیت کرده بود در زادگاهش دفن شود. پیکرش شامگاه سوم دی به همراه خانواده و نزدیکانش با هواپیما به خراسان و سپس به بیدخت گناباد منتقل و صبح روز چهارم دی ۱۳۹۸ در «مزار سلطانی» بیدخت به خاک سپرده شد.
با درگذشت نورعلی تابنده، بنا بر وصیت او، «سید علیرضا جذبی طباطبایی»، از شیوخ شناخته شده این سلسله، مهندس معمار و استاد پیشین دانشگاه به عنوان قطب درویشان گنابادی منصوب شد.
