دکتر «جمال‌الدین مستقیمى»، «پدر آناتومى ایران» در سال ۱۲۹۴ در قصردشت شیراز در خانواده‌ای بهایی متولد شد. او اولین دستیار آزمایشگاهی علم آناتومی در ایران بود و به گفته بسیاری از اساتید علم آناتومی در ایران اغلب اساتید این علم یا شاگرد استاد یا شاگردِ شاگرد این استاد علم آناتومی در ایران بوده‌اند.
پدر دکتر مستقیمی «فاضل» نام داشت و روحانی بود. جمال‌الدین مستقیمى تا پایان دبیرستان در شیراز تحصیل کرد و سپس به تشویق رییس اداره فرهنگ شیراز آقای «فیوضات» براى ادامه تحصیل راهى تهران شد. او می‌گوید: «در تهران مدرسه طب که در‌آن زمان دایر بود، مشغول به تحصیل شدم. پزشکی در آن زمان به‌صورت امروزی تدریس نمی‌شد، بلکه تنها خواص گیاهان دارویی و چگونگی درمان با آنها را آموزش می‌دادند.»
وی به همراه با یک استاد ایرانی و پروفسور آمریکایى تشریح «دکتر بلر» تالار تشریح جسد دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تهران را حتی قبل از ساخت دانشکده علوم پزشکی ساختند.
دکتر جمال‌الدین مستقیمى در سال ۱۳۱۹ براى تاسیس مدرسه عالى بهداشت راهى مشهد می‌شود و به همراه تنها پزشکان آن زمان مشهد، این مدرسه را تاسیس می‌کند.
وی بعد از تاسیس تالار تشریح جسد در مشهد، بنیان‌گذاری بخش آزمایشگاه تشریح دانشکده علوم پزشکی اهواز، بخش آزمایشگاه تشریح دانشکده علوم پزشکی ایران، بخش آزمایشگاه تشریح دانشکده علوم پزشکی ارومیه، بخش آزمایشگاه تشریح بیمارستان شفا یحیاییان تهران، بخش آزمایشگاه تشریح دانشکده پزشکی بابل را نیز انجام داد.
مستقیمى در پى به وجود آمدن اختلافاتى بین آن استادان و دانشگاه تهران و معلق ماندن مدرسه عالى بهداشت به کاشمر می‌رود و دو سالی را در آنجا به‌عنوان رییس بهدارى به خدمت مشغول می‌شود. در سال ۱۳۲۸ این مدرسه به‌طور رسمى به دانشکده پزشکى تبدیل می‌شود و او با حکم دانشیارى به تدریس در آن می‌پردازد. در سال ۱۳۳۶ او به رتبه استادى ارتقا می‌یابد. از ابتداى تاسیس دانشکده پزشکى مشهد تا سال ۱۳۵۲ جمال‌الدین مستقیمى به‌عنوان استاد کرسى و مدیر گروه آناتومى دانشکده پزشکى مشهد باقى می‌ماند. تا اینکه در ۳۰ مهرماه آن سال با درخواست بازنشستگى از دانشگاه مشهد بازنشسته می‌شود و از فرداى آن روز در بیمارستان شفا یحیاییان تهران مشغول تدریس به رزیدنت‌های گوش، حلق و بینى می‌شود.
دکتر جمال‌الدین مستقیمی هشت پژوهش علمی را در زمینه آناتومی در مجامع جهانی به نام ایران ثبت کرد که از جمله آنها «اثبات عدم ارتباط بین دو پیاز شامه در مغز» است که در سال ۱۹۶۵ و در هشتمین کنگره بین‌المللی آناتومی و تشریح در آلمان مورد تصویب و ثبت جهانی قرار گرفت. از دیگر کشفیات او می‌توان به پیدا کردن دو رشته عصبی در مغز «که یکی از آنها به قطعه پیشانی و دیگری به کپسول خارجی می‌رود» اشاره کرد. پیدا کردن طبقه عمقی رباط دلتویید (که در ارتوپدی نقش بسیار مهمی دارد) و ثبت آن در مجامع جهانی از دیگر پژوهش‌های وی است.
او پس از انقلاب در سال ۱۳۶۱ به دعوت دانشگاه ارومیه در آن دانشگاه تدریس می‌کند. سال ۱۳۶۴ مستقیمى به درخواست دکتر «بهرامی»، رییس دانشگاه مشهد، به این شهر برمی‌گردد. به دلیل خالى شدن دانشگاه‌ها از استاد، بعد از انقلاب اولین گروه دانشجویان در داخل زیر نظر او در مشهد تربیت می‌شوند. در این سال‌ها او به دعوت دانشگاه‌های دیگر، در شهرهاى مختلف ایران نیز به تدریس پرداخته است. او در سال ۱۳۶۹ بار دیگر از دانشگاه مشهد می‌رود و پس از آن تا سال ۱۳۷۳ هفته‌ای یک‌بار براى تدریس دانشجویان phd به تهران مسافرت می‌کند. او در ۳۰ سال اول خدمت خود ۷ آزمایشگاه تشریح را راه‌اندازی کرده بود.
پدر آناتومى ایران صاحب تالیفاتی چون کالبدشناسى انسانى، تشریح و فیزیولوژى و بافت‌شناسی و جنین‌شناسی، رویان‌شناسی و… نیز هست. او همچنین در سال ۱۳۷۹ به‌عنوان پزشک نمونه کشور انتخاب شده است.
در دفتر خاطرات دکتر مستقیمی از قول یکی از اساتید علم آناتومی چنین نقل شده است: «من همیشه با خودم می‌اندیشم آیا کسی در ایران و دنیا می‌تواند جایگزین جمال الدین مستقیمی این عاشق بی‌ادعای خاموش و یکه تاز آناتومی باشد.»
او به دلیل ۶۵ سال تلاش در علم آناتومی عنوان بزرگترین آناتومیست قرن بیستم و پدر علم اندام‌شناسی را به خود اختصاص داده است. از تندیس وی و چهارده تن از دانشمندان معاصر ایران در زمستان ۱۳۷۶ در بوستان دانشوران جزیره کیش در حضور خودشان پرده‌برداری شد.
دکتر جمال‌الدین مستقیمی تالیفات متعددی در زمینه علوم پایه دارد که مشهورترین کتاب او «کالبد شکافی» است. وی همچنین به دلیل تسلط کامل به زبانهای آلمانی، انگلیسی و فرانسه تصحیح کتاب‌های معتبر آناتومی جهان از جمله SO BOTTA و GRAYS ANATOMY را برعهده گرفته است.
جمال‌الدین مستقیمی در تاریخ یکشنبه ۶ آذرماه ۱۳۸۴ در سن ۹۰ سالگی در مشهد درگذشت و در این شهر به خاک سپرده شد.
