درگذشت رتن تاتا از پارسیان هند؛ تامین واکسن کرونا به جای خامنه‌ای

«رتن تاتا»، یکی از برجسته‌ترین صنعت‌گران و نیکوکاران هند که از مشهورترین پارسیان آن کشور هم بود، در ۸۶ سالگی درگذشت. او در اوج دوره کرونا در ایران برای تامین واکسن کرونا که علی خامنه‌ای ورود نوع آمریکایی و بریتانیایی آن را به ایران ممنوع کرد، به کمک ایران آمد. تاتا که بود و پارسیان هند چه کسانی هستند؟

«رتن تاتا»، یکی از برجسته‌ترین صنعت‌گران و نیکوکاران هند که از مشهورترین پارسیان آن کشور هم بود،  در ۸۶ سالگی درگذشت. او در اوج دوره کرونا در ایران برای تامین واکسن کرونا که علی خامنه‌ای ورود نوع آمریکایی و بریتانیایی آن را به ایران ممنوع کرد، به کمک ایران آمد.  تاتا که بود و پارسیان هند چه کسانی هستند؟

***

رتن تاتا به‌دلیل نقش گسترده‌اش در رهبری و توسعه گروه صنعتی «تاتا» و فعالیت‌های خیریه جهانی شناخته شده است. خانواده او از جامعه پارسیان هند، مردمانی زرتشتی با ریشه‌های ایرانی هستند که قرن‌ها پیش در زمان ورود اسلام به ایران، به هند مهاجرت کردند.

این پیشینه فرهنگی و تاریخی به نحوی رتن تاتا و جامعه او را به ایران پیوند می‌دهد. اوج این پیوند در همین سال های اخیر و در زمان شیوع «کووید-۱۹» بود. در حالی که «علی خامنه‌ای» مانع ورود واکسن‌های ساخت بریتانیا و آمریکا به ایران شده بود و ایرانیان نیازمند واکسن، فوج فوج جان خود را به‌دلیل ابتلا به ویروس کرونا از دست می‌دادند، تاتا به یاد سرزمین آبا و اجدادی‌اش بود.

واکسن «کوویشیلد»، نسخه‌ای از واکسن «آسترازنکا» بود که توسط موسسه سرم‌سازی هند تولید می‌شد. ارسال این واکسن به ایران با تلاش‌های انسان‌دوستانه گروه تاتا برای کمک به کشورهای مختلف در مقابله با بحران کرونا بود.

این اقدام رتن تاتا نه‌تنها نشان‌دهنده توجه او به مسائل جهانی و انسانی بود، بلکه به نوعی بازتاب‌دهنده پیوند تاریخی و فرهنگی او با ایران هم بود. هرچند که این کمک‌ها بیشتر جنبه بهداشتی و بشردوستانه داشت، اما به نوعی ارتباط ریشه‌دار بین پارسیان هند و ایران را نیز برجسته کرد.

تاتا، پارسیان هند و ایران

برای درک ارتباط رتن تاتا با ایران، نگاهی به تاریخ پارسیان هند به ما کمک خواهد کرد. پارسیان، زرتشتیانی بودند که در قرن هفتم میلادی، پس از حمله اعراب به ایران و تغییرات گسترده اجتماعی و دینی در این کشور، به هند مهاجرت کردند.

آن‌ها به منظور حفظ دین و فرهنگ زرتشتی خود به سواحل غربی هند، به‌ویژه «گجرات»، مهاجرت کردند و به مرور زمان در این سرزمین جدید جامعه‌ای مستحکم و موفق تشکیل دادند. شاید مشابه‌ترین مهاجرانی امروزی از ایران به پارسیان هند، ایرانیان مهاجر به ایالات متحده پس از انقلاب ۵۷ باشند.

تفاوت این دو گروه بسیار زیاد است، اما برای فهم موضوع، مقایسه این دو، می‌تواند مفید باشد.

پارسیان هند در طول قرون بعدی به یکی از تأثیرگذارترین اقلیت‌های دینی و فرهنگی در این کشور تبدیل شدند و در حوزه‌های مختلف مانند تجارت، صنعت و امور خیریه نقشی بسیار برجسته‌ای ایفا کردند.

خانواده تاتا نیز از همین جامعه پارسی برخاسته و تاثیرات عمیق و متعددی بر صنعت و اقتصاد هند داشتند.

«جمشیدجی تاتا»، بنیان‌گذار گروه تاتا و پدربزرگ رتن تاتا، یکی از اولین کارآفرینان برجسته هندی بود که نقش عمده ای در توسعه صنعتی این کشور داشت. رتن تاتا، وارث یک میراث فرهنگی و تاریخی بود که ریشه در ایران باستان داشت و در هند بالیده و قد کشیده بود.

رتن تاتا؛ رهبر گروه تاتا و نیکوکار برجسته هندی زرتشتی

رتن تاتا در هفتم دی ۱۳۱۶ (برابر با ۲۸ دسامبر ۱۹۳۷) در بمبئی هند که اکنون نام رسمی آن مومبای است، متولد شد.

او پس از تحصیلات در دانشگاه «کرنل» در رشته معماری و مدیریت در مدرسه کسب‌وکار «هاروارد»، به گروه تاتا پیوست. در سال ۱۳۷۰ او به عنوان رئیس گروه تاتا منصوب شد و تا ۱۲ سال پیش این سمت را برعهده داشت.

در دوران مدیریت او، گروه تاتا به یک شرکت جهانی تبدیل شد و موفقیت‌های چشمگیری در زمینه‌های مختلف صنعتی، از جمله خرید برندهای مشهور بین‌المللی مانند «جگوار لندروور» (Jaguar Land Rover)، «کوروس» (Corus) و «تتلی» (Tetley) به دست آورد.

تاتا همچنین به دلیل اقدامات خیریه و نیکوکارانه‌اش بسیار مورد احترام جامعه هند است. بنیادهای خیریه مرتبط با گروه تاتا در زمینه‌هایی چون آموزش، سلامت و توسعه اجتماعی فعالیت‌های گسترده‌ای انجام داده‌اند. در طول دوران ریاست رتن تاتا، او همواره به مسوولیت‌های اجتماعی شرکت اهمیت ویژه‌ای می‌داد و تلاش می‌کرد تا از طریق نوآوری و کارآفرینی، به بهبود زندگی مردم کمک کند.

ارتباط رتن تاتا با «ایر ایندیا» (Air India) خط هوایی اصلی هند از چندین جنبه تاریخی و تجاری مهم است. خانواده تاتا، به‌ویژه جمشیدجی تاتا، بنیان‌گذار گروه تاتا و پدربزرگ رتن تاتا، نقش کلیدی در تاسیس خطوط هوایی هند داشتند.

ارتباط گروه تاتا با صنعت هوایی هند به سال ۱۳۱۱ برمی‌گردد، زمانی که جمشیدجی تاتا، شرکت هواپیمایی «تاتا ایرلاینز» (Tata Airlines) را تاسیس کرد. این شرکت هواپیمایی در ابتدا پروازهای پستی و مسافربری داخلی را بین شهرهای مهم هند انجام می‌داد. جمشیدجی تاتا که خود یک خلبان آموزش‌دیده بود، به شدت به صنعت هوایی علاقه داشت و همین علاقه او منجر به تاسیس اولین شرکت هواپیمایی تجاری هند شد.

پس از استقلال هند، دولت این کشور تصمیم گرفت صنعت هوایی هند را ملی کند. در سال ۱۳۳۲ دولت هند تاتا ایرلاینز را ملی کرد و نام آن را به ایر ایندیا تغییر داد. این اقدام بخشی از سیاست‌های دولت برای کنترل صنایع کلیدی کشور بود. اگرچه خانواده تاتا دیگر کنترلی بر این شرکت نداشتند، اما ارتباط تاریخی آن‌ها با ایر ایندیا همچنان باقی ماند.

در سال‌های اخیر، ایر ایندیا با مشکلات مالی گسترده‌ای مواجه شد و بدهی‌های سنگین این شرکت باعث شد دولت هند به‌دنبال خصوصی‌سازی آن باشد. این شرکت که زمانی یکی از نمادهای پیشرفت هوانوردی هند بود، به دلیل مدیریت ضعیف و رقابت شدید با شرکت‌های هواپیمایی خصوصی دچار افت شدیدی شد.

سه سال پیش دولت هند تصمیم گرفت ایر ایندیا را به بخش خصوصی واگذار کند و برای این منظور مناقصه‌ای برگزار کرد. گروه تاتا، به دلیل ارتباط تاریخی با این شرکت و تخصص خود در صنعت هوایی، از جمله شرکت‌کنندگان اصلی در این مناقصه بود. سرانجام، در آبان ۱۴۰۰ پس از مذاکرات و فرآیندهای طولانی، گروه تاتا موفق شد ایر ایندیا را مجددا به تملک خود درآورد.

این اتفاق به نوعی بازگشت ایر ایندیا به خانه اصلی خود، یعنی گروه تاتا بود. رتن تاتا، که در بازنشستگی هم همچنان به عنوان یکی از رهبران فکری گروه تاتا باقی مانده بود، نقش مهمی در این تصمیم‌گیری استراتژیک داشت. او این رویداد را به عنوان «بازگشت افتخارآمیز» ایر ایندیا به گروه تاتا توصیف کرد و از این که این شرکت بار دیگر تحت کنترل گروه تاتا قرار گرفته است، ابراز خرسندی کرده بود. رتن خود خلبان هم بود.

پس از بازگشت ایر ایندیا به گروه تاتا، این گروه برنامه‌هایی برای بازسازی و بهبود عملکرد این شرکت هواپیمایی اعلام کرد. رتن تاتا و مدیران گروه تاتا متعهد شده‌ بودند تا با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، بهبود خدمات و نوسازی ناوگان هوایی، ایر ایندیا را به روزهای اوج خود بازگردانند.

ارتباط فرهنگی تاتا با ایران

اگرچه رتن تاتا و خانواده‌اش به عنوان اعضای جامعه پارسی هند، خود را هندی می‌دانند، اما ارتباط عمیقی با فرهنگ و تاریخ ایران دارند. به‌طور مثال دبیرستان «انوشیروان دادگر» در تهران که امروزه با نام «پندار نیک» شناخته می‌شود، یادگار «فرتوی نوا جی» مادربزرگ رتن برای دختران ایرانی است.

 پارسیان به عنوان مهاجرانی که ریشه در ایران باستان دارند، همواره به فرهنگ زرتشتی و میراث ایرانی خود وفادار مانده‌اند. هرچند که این ارتباط بیشتر جنبه فرهنگی و تاریخی دارد و کمتر در تعاملات معاصر اقتصادی یا سیاسی مشاهده می‌شود. یکی از موانع آن نگاه بسته جمهوری اسلامی و حکومت فعلی ایران به گروه‌هایی همچون زرتشتیان است. وضعیتی که به‌طور مثال ایرانیان اسماعیلی (هفت امامی) هم به نوعی از آن در رنج هستند.

پارسیان هند، از جمله خانواده تاتا، همچنان بخش مهمی از هویت خود را با این گذشته تاریخی پیوند می‌دهند. این موضوع نه‌تنها در سبک زندگی و مراسم مذهبی پارسیان مشهود است، بلکه در نگرش آنان به تجارت و امور خیریه نیز تأثیرگذار بوده است. رتن تاتا نیز به نوعی نماینده این فرهنگ غنی بود که تلاش داشت ارزش‌های انسان‌دوستانه و اخلاقی را در عرصه‌های صنعتی و اجتماعی پیاده کند.

رتن تاتا، به عنوان یکی از مهمترین چهره‌های صنعتی و نیکوکار هند، نماینده میراثی بود که ریشه در تاریخ پارسیان و مهاجرت آن‌ها از ایران به هند دارد. او نه تنها در عرصه کسب‌وکار موفقیت‌های چشمگیری داشته است، بلکه همواره به مسوولیت‌های اجتماعی خود نیز پایبند بود.

از تاتا با عنوان بنیان‌گذار جهانی کردنِ صنعت نوین هند و منشا قدرتِ بهبود ِاقتصادی هند یاد می‌شود. بنیاد خیریه تاتا بیشتر از ۱۰۰ میلیارد دلار در امور انسان‌دوستانه هزینه کرده است.

 هرچند که او به عنوان یک کارآفرین هندی شناخته می‌شود، اما ریشه‌های عمیق فرهنگی‌اش او را به تاریخ و میراث ایران نیز پیوند می‌دهد. در نهایت، رتن تاتا با ترکیب موفقیت‌های صنعتی و اقدامات خیریه، نمادی از تأثیرگذاری مثبت در سطح جهانی بود که از ارزش‌های انسانی و فرهنگی نشات می‌گیرد.

«نارندرا مودی» نخست وزیر هند در پیامی درباره رتن تاتا گفته او «یک رهبر تجاری آینده‌نگر، انسانی دلسوز و شخصیتی فوق‌العاده بود. او رهبری پایدار را برای یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین شرکت‌های تجاری هند فراهم کرد. همزمان، تاثیر او فراتر از اتاق هیات مدیره بود. او به‌دلیل تواضع، مهربانی و تعهد بی‌وقفه‌اش برای بهتر کردن جامعه ما، دل بسیاری از افراد را به‌دست آورد.»

اشتراک‌گذاری در شبکه‌های اجتماعی

خبرنامه

با عضویت در خبرنامه از آخرین اطلاعات منتشر شده در سایت آگاه شوید

دیگر خبرها

درباره ما

در این وبسایت اطلاعات مربوط به ادیان و مذاهب ایران گردآوری شده ودر درسترس شما قرار دارد. با مراجعه به فهرست و گزینه‌های سایت، به این اطلاعات دسترسی پیدا خواهید کرد. 

© Copyright Off-Centre Productions 2021