ترورها و مرگ‌های مشکوک شهروندان اهل سنت در جمهوری اسلامی

در پی تشکیل جمهوری اسلامی در بهمن ۱۳۵۷ و تصویب قانون اساسی آن در سال ۱۳۵۸، شهروندان اهل سنت ایران با انواع مختلفی از تبعیض مواجه شدند. قانون اساسی جمهوری اسلامی مشخصا مقام ریاست جمهوری را در انحصار باورمندان به مذهب رسمی کشور، یعنی تشیع ۱۲ امامی قرار داده است. هم‌چنین اهل سنت از ساختن مساجد در بسیاری از شهرهای ایران نظیر تهران و مشهد منع و تعدادی از مراکز مذهبی آن‌ها نیز از سوی حکومت ویران شده‌اند. یکی از موارد مهم نقض حقوق اهل سنت در ایران که کمتر به آن پرداخته شده، کشته شدن تعداد زیادی از روحانیون اهل سنت در اثر قتل‌های فراقضایی و یا حوادث مشکوک است. جمهوری اسلامی هیچ‌گاه در مورد این قتل‌ها و حوادث مشکوک مثل سوانح رانندگی تحقیقات لازم را انجام نداده و از ارایه توضیح در مورد آن‌ها سر باز زده است. از این رو، خود حکومت ایران از سوی بسیاری مسوول انجام این قتل‌ها دانسته می‌شود. در این مطلب به شماری از این قتل‌ها و جان باختن‌های مشکوک اشاره می‌شود.

شیخ «محمد صالح ضیایی»، یک روحانی اهل سنت و فارغ‌التحصیل «دانشگاه اسلامی مدینه» در عربستان سعودی، در سال ۱۳۶۰ در بندر‌عباس یک حوزه علمیه برای اهل سنت تاسیس کرد و امام جمعه آن‌ها در این شهر شد. او را در همان سال و در پی مصاحبه‌ای با یک روزنامه کویتی در مورد تبعیض علیه اهل سنت در ایران بازداشت و محکوم به مرگ کردند اما سپس آزاد شد.

سال‌ها بعد و پس از اعدام یکی از رهبران مذهبی اهل سنت در شیراز به نام دکتر «مظفریان» در ۱۳۷۱، ضیایی تحت فشار مضاعف قرار گرفت و هر ماه برای بازجویی از سوی ماموران وزارت اطلاعات به تهران احضار می‌شد.

او تیر ۱۳۷۳ برای بازجویی به شهر لار در استان فارس احضار شد. پنج روز بعد جسدش را پیدا کردند. گزارش شده بود که سر شیخ ضیایی را از بدنش جدا و یک پا و یک دستش را قطع کرده بودند. اما مقامات جمهوری اسلامی اعلام کردند که او در یک سانحۀ رانندگی کشته شده است. این در حالی بود که جسد ضیایی در کنار خودروی او پیدا شده بود و خودرو نیز نشانی از آسیب دیدن در تصادف نداشت. جمهوری اسلامی هیچ‌گاه تحقیقات جامعی در مورد این قتل انجام نداد و توضیح قانع کننده‌ای ارائه نکرد.

ماموستا «محمد ربیعی»، یک روحانی اهل سنت و از رهبران جامعه کُردهای ایران در سال ۱۳۵۸ به عنوان امام جمعه اهل سنت کرمانشاه منصوب شد. او در پی پخش سریال «امام علی» از تلویزیون جمهوری اسلامی، از این مجموعه تلویزیونی انتقاد کرد. در روز ۱۲ آذر ۱۳۷۵، ماموستا ربیعی در حالی که به سمت ایستگاه تلویزیون محلی کرمانشاه رانندگی می‌کرد، ناپدید شد. پیکر او بعدا در کنار خودرویش پیدا شد. عمامه‌اش زیر سر و عینک و عبای او روی سینه‌اش قرار داده شده بودند. کالبد شکافی بدون رضایت خانواده انجام و علت مرگ، سکته قلبی اعلام شد. همسر ماموستا ربیعی، «عایشه مفاخری»، در مصاحبه‌ای گفت که ماموران وزارت اطلاعات او را در یکی از آخرین بازجویی‌هایش مورد تهدید و ارعاب قرار داده بودند. با وجود درخواست خانواده برای انجام تحقیقات جامع، جمهوری اسلامی تحقیق و رسیدگی قانع کننده‌ای در مورد جان باختن ماموستا ربیعی انجام نداده است.

در سال ۱۳۷۵، عبدالعزیز مجد، شهروند اهل سنت و استاد «دانشگاه زاهدان» پس از سخنانی در انتقاد از سریال امام علی ربوده شد. جسد او بعدا در نزدیکی دفتر وزارت اطلاعات پیدا شد.

«حسین برازنده» یک متفکر مذهبی و از منتقدان ولایت فقیه بود. طبق برخی گزارش‌ها، او سنی مذهب شده بود یا به جامعۀ اهل سنت وابستگی داشت. نامش در بین قربانیان قتل‌های زنجیره‌ای دهه ۱۳۷۰ ذکر شده است. جسد او روز۱۶ دی ۱۳۷۳ در نزدیکی زندان «وکیل‌آباد» مشهد پیدا شد.

اسفند ۱۳۷۸، «شمس‌الدین کیانی»، یک طلبه جوان در حوزه علمیه اهل سنت زاهدان ناپدید شد. جسد او را مدتی بعد زیر یک پل در خارج از زاهدان پیدا کردند. آثار شکنجه، از جمله سوختگی روی پیکر او دیده شد. توضیح قانع‌ کننده‌ای راجع به نحوه جان باختن کیانی نیز داده نشد.

اسفند ۱۳۹۳، یک روحانی جوان سنی به نام ماموستا «محمد صالح علیمرادی» توسط افراد ناشناس در کرمانشاه به ضرب گلوله کشته شد. تا به امروز ماجرای قتل او حل نشده باقی مانده است.

چند تن از روحانیون اهل سنت نیز در تصادف رانندگی کشته شده‌اند که ظن سوء قصد به آن‌ها را تقویت می‌کند. مولانا «محمد ابراهیم دامنی» در سال ۱۳۸۳، در یک تصادف رانندگی جان باخت. در فروردین ۱۳۸۵، مولوی «نعمت‌الله میربلوچ»، مولوی «عبدالکریم حسن‌آبادی» و مولوی «عبدالله» در یک سانحۀ رانندگی کشته شدند. مولانا «عبداللطیف حیدری»، متفکر برجسته سنی در استان خراسان رضوی هم به همین منوال در بهمن ۱۳۸۷ در یک حادثۀ رانندگی کشته شد.

علاوه بر مواردی که ذکر شد، تعداد زیادی از روحانیون اهل سنت ایرانی در خارج از کشور به قتل رسیده‌اند. مولانا «عبدالملک ملک‌زاده» و مولوی «عبدالناصر جمشیدزهی» در اسفند ۱۳۷۴ در کراچی به ضرب گلوله کشته شدند. مولوی «نورالدین غریبی کردار»، از بزرگان اهل سنت استان خراسان نیز در سال ۱۳۷۷ در تاجیکستان به ضرب گلولۀ افراد ناشناس از پا درآمد.

در اردیبهشت ۱۳۸۰، مولوی «موسی کرم‌پور»، روحانی مشهور اهل سنت در اثر انفجار یک بمب در هرات کشته شد. هم‌چنین مولانا «محمد ابراهیم صفی‌زاده»، از علمای اهل تسنن در اردیبهشت ۱۳۹۸ در هرات به ضرب گلولۀ افراد ناشناس مجروح شد و بعد از چند روز درگذشت.

 مجموعۀ مواردی که در بالا ذکر شدند و عدم پاسخ‌گویی جمهوری اسلامی راجع به این قتل‌ها، نمونه‌ای از نقض حقوق شهروندان اهل سنت در ایران است. دست داشتن احتمالی جمهوری اسلامی در این قتل‌ها و حداقل انجام ندادن تحقیقات جامع در مورد نحوه جان باختن و یا قتل این شهروندان، نشان گر وضعیت خطیر اقلیت‌های مذهبی در ایران است.

اشتراک‌گذاری در شبکه‌های اجتماعی

خبرنامه

با عضویت در خبرنامه از آخرین اطلاعات منتشر شده در سایت آگاه شوید

دیگر خبرها

اخبار

برگی از تاریخ کشتار مردم کردستان در جمهوری اسلامی؛ قتل بهاییان

جمهوری اسلامی در طول عمر خود به دفعات و بهانه‌های مختلف، مردم کردستان ایران را مورد هدف تیر قرار داده و به قتل رسانده است. از جمله این موارد، خبر کشته شدن کولبران کرد توسط نیروی انتظامی یا سپاه است که به کرات در طی این سال‌ها شنیده شده است.

قتل بهاییان کردستان، حلقه‌ دیگری از زنجیره کشتار مردم در کردستان است؛ واقعه‌ای که تاکنون کمتر به آن‌ها اشاره شده است. در ادامه، داستان کشته شدن چند شهروند بهایی را در سال‌های اولیه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مرور می‌کنیم.

اخبار

بازخوانی قتل سیاسی ماموستا ربیعی؛ جسد خونین و «مرگ طبیعی»

«محمد ربیعی» یکی از روحانیون سنی بود که در دوران قتل‌های زنجیره‌ای در اواسط دهه ۱۳۷۰ شمسی کشته شد. پرونده او از نگاه همسر و خانواده‌اش همچنان باز است و آنان کماکان خواستار مشخص‌شدن چگونگی قتل و محاکمه قاتلان او هستند.
«ایران‌وایر»، در یک گفت‌وگوی اختصاصی با خانواده ماموستا محمد ربیعی و همچنین برخی از یاران و نزدیکانش به زندگی و چگونگی قتل این روحانی اهل سنت در دوران قتل‌های زنجیره‌ایِ اواسط دهه هفتاد شمسی پرداخته است.

درباره ما

در این وبسایت اطلاعات مربوط به ادیان و مذاهب ایران گردآوری شده ودر درسترس شما قرار دارد. با مراجعه به فهرست و گزینه‌های سایت، به این اطلاعات دسترسی پیدا خواهید کرد. 

© Copyright Off-Centre Productions 2021