«حسن زیرک»، خواننده اهل سنت و پرآوازه ترانه‌های کردی و معروف به بلبل کردستان در ۸ آذر ۱۳۰۰ خورشیدی در محله قلعه سردار شهر بوکان، آذربایجان غربی در ایران به دنیا آمده است.
زیرک، علاوه بر زبان کردی سورانی، لهجه بوکانی و هورامی (اورامی)، به زبان‌های فارسی، ارمنی و لری نیز آواز اجرا کرده است.
حسن زیرک در کودکی پدر و در نوجوانی مادرش را از دست داده است و زندگی سختی داشته است.
او مدتی در شهرهای مختلف ایران و عراق زندگی کرد. یکی از شهرهایی که در آن مدت زیادی اقامت داشت، کرمانشاه بود. همکاری او در رادیو کردی این شهر همراه با هنرمندان برجسته کرد همچون «مجتبی میرزاده» (ویولن)، «محمد عبدالصمدی» (قره‌نی)، «اکبر ایزدی» (سنتور) و «بهمن پولکی» (تیمپو) سبب خلق آثار زیبایی شد که برجسته‌ترین کارهای وی است.
همچنین او با «فاطمه زرگری» یکی از خوانندگان ترک نیز همکاری داشته و ترانه کردی-ترکی «گولدور منی گولدور» یکی از ترانه‌های ترکی حسن زیرک و فاطمه زرگری است.
حسن زیرک با «ارکستر موسیقی کردی» برادران یوسف‌زمانی، ارکستر مشیر همایون شهردار در تهران و ارکستر مجتبی میرزاده در کرمانشاه همکاری داشته و به اجرای برنامه پرداخته است.
او با ضبط تعداد زیادی از آوازهای سنتیِ مردم کرد، سبب حفظ و نگهداری این آثار فرهنگی از گزند فراموشی شد. از او بیش از ۱۰۰۰ ترانه و آواز به یادگار مانده است.
وی در دوران جوانی در بوکان به رانندگی می‌پردازد و بعد از یک تصادف رانندگی مدتی زندانی شده و بعد از آزاد شدن به عراق می‌رود.
در سال ۱۳۲۶ زمانی که زیرک در عراق بود، در مسافرخانه «فندق شمال» به شاگردی می‌پرداخت. جلال طالبانی که در آنجا اقامت داشت، با شنیدن صدای حسن زیرک، او را به را به رادیو بغداد می‌برد و زیرک در آنجا مشغول به کار می‌شود.
او مدتی در بخش کردی رادیو بغداد همکاری کرد. ورود وی به رادیو کردی بغداد هم‌زمان بود با سالهای آغازین ۱۹۵۰ میلادی که بنا به گفته خودش با اساطیر موسیقی کردی آن سال‌ها از جمله «علی مردان»، «حسن و محمد عارف جزیری»، «شمال صائب»، «طاهر توفیق»، «باکوری»، «الیاس فرنگی» (ارمنی‌تبار) و «قادر دیلان» آشنا شده است.
بعد از بازگشت به ایران از سالهای اواسط دهه ۳۰ شمسی، که بخش کردی رادیو ایران در تهران به شیوه مطلوب و جدی گشایش یافت، همکاری خود را با این مرکز آغاز کرد و در اوایل دهه ۴۰ شمسی که برنامه کردی تهران تعطیل شد و حسن زیرک به همراه همسر و دیگر همکاران به کرمانشاه منتقل می‌شود و در این مرکز به فعالیت‌های هنری خود ادامه می‌دهد.
آثاری که حسن زیرک در رادیو کردی تهران به ضبط رساند، اغلب با ساز استادانی همچون «حسین یاحقی»، «حسن کسایی»، «جلیل شهناز»، «جهانگیر ملک»، «احمد عبادی» و با سرپرستی «مشیر همایون»، شهردار همراه بود.
حسن زیرک در پنج تیر سال ۱۳۵۱، در سن ۵۱ سالگی در بیمارستان بوکان به‌علت سرطان کبد درگذشت و در قبرستان بوکان دفن شد، اما بعد از چند روز بنا به وصیت خودش، نبش قبر شد و در دامنه کوه نالشکینه (کوهی مشرف به شهر بوکان) به خاک سپرده شد.
«شهرام ناظری»، هنرمند بلندآوازه موسیقی سنتی ایران در خصوص صدای حسن زیرک می‌گوید: «در خصوص مرحوم حسن زیرک، در مجموع فقط می‌توانم بگویم که یک انسان نابغه به معنای واقعی بود، یعنی در همان لحظه که وارد ارکستر رادیو می‌شد و به اتاق ضبط می‌رفت، بداهه هم شعر می‌سرود، هم آهنگ می‌ساخت و هم آن را می‌خواند که تاکنون چنین موردی در موسیقی سابقه نداشته است و با توجه به این نکته که ایشان سواد خواندن و نوشتن هم نداشتند؛ اما موسیقی و شعر را به صورت الهامی و حفظ شده می‌خواند و واقعا از افراد کاملا استثنایی و از نوابغ موسیقی کردی بودند و بنده در میان خوانندگان کرد علاقه خاصی به صدای حسن زیرک دارم.»
کتاب «ناڵه‌شکینه» دربرگیرنده ۴۵۰ آواز استاد حسن زیرک است که طی سالهای ۱۳۲۴ تا ۱۳۵۱ اجرا شده است، چاپ اول این کتاب در سال ۱۳۸۲ توسط انتشارات گوران چاپ و به بازار فرهنگ و هنر عرضه شد. همچنین چاپ دوم آن نیز در سال ۱۳۸۴ باز هم توسط انتشارات گوران صورت گرفت و چاپ سوم این کتاب با ویرایش جدید با همکاری انتشارات «کانی» روانه بازار شده است.
