«زاون آیوازیان»، مجسمهساز و تندیسگر برجسته ایرانی ارمنیتبار در سال ۱۳۱۸ در روستای «حاجیآباد» چهارمحال و بختیاری به دنیا آمد.
تحصیلات ابتدایی را در مدرسە ارمنیان (مانوئل) همان روستا گذراند. ذوق و استعداد هنری آیوازیان از همان کلاس اول آشکار شد و نقاشیهایی که بر روی تخته سیاه میکشید، بسیار زیباتر و دقیقتر از همکلاسیهایش و حتی دانشآموزان کلاسهای بالاتر بودند.
آیوازیان ۱۰ ساله بود که خانوادهاش به علت وضعیت نابسامان اقتصادی روستا تصمیم به مهاجرت گرفتند و به بندر ماهشهر در استان خوزستان مهاجرت کردند. محیط جدید زندگی و وجود دریا، رنگها و طبیعتی بسیار متفاوت از آنچه که تا آن زمان در زادگاهش مشاهده کرده بود، سبب شده بودند تا جدیتر به هنر مورد علاقهاش و پرورش آن بیندیشد. اما از آنجا که در آن زمان در بندر ماهشهر معلمی برای آموزش هنر و مغازهای برای خرید لوازم وجود نداشت، به اجبار به طبیعت و خیابانها روی آورد و با جمعآوری گچهای ساختمانی از ساختمانهای در حال احداث و گل از بیابان، مواد اولیه برای ساخت مجسمههای خود را تهیه میکرد.
آیوازیان در این خصوص میگوید: «واقعا روزهای سختی بود. نداشتن مواد اولیە لازم برای ساخت مجسمه از یک سو و نکوهشهای مادرم برای درس نخواندن از سوی دیگر بسیار برایم سخت بود. در گرمای بالای ۴۰ درجه به خیابان میرفتم و ساعتها در ساختمانهای نیمه کاره یا در حال احداث به دنبال گچ و موادی که برای کارم احتیاج بود، میگشتم. از طرفی، در ماهشهر مدرسە خاص ارمنیان وجود نداشت و من به مدرسە فارسی زبانان میرفتم. علاقهای به درس خواندن نداشتم تنها عکسها و نقاشیهای کتابهای درسی مرا مجذوب میکردند و خوشبختانه معلمها کمک زیادی به من میکردند.»
در دوران مدرسه با ساخت تمثالی از «ابوعلی سینا» و اهدای آن به مقبره ابنسینا در همدان از طرف مدرسه، مورد تقدیر وزارت فرهنگ و اداره فرهنگ آبادان قرار گرفت.
پس از چندی آیوازیان به همراه خانوادهاش به مسجد سلیمان رفت. او در این شهر دوران دبیرستان را به اتمام رساند و موفق به دریافت دیپلم ریاضی شد. پس از اتمام دورە متوسطه، مدتی به دنبال شغل گشت و در نهایت به تهران نقل مکان کرد. در تهران چند سالی به کارهای مختلف، بهویژه، پیکرهسازی پرداخت و یک سالی نیز در هنرستان «کمالالملک» به فراگیری هنر مشغول شد.
او سرانجام برای تکمیل تحصیلات، در ۲۵ سالگی به آکادمی هنرهای زیبای رم پا گذاشت.
آیوازیان در تهران تعدادی مجسمه ساخته است که از آن جمله میتوان به مجسمه «هوهانس طوماسیان» که هماکنون در دبیرستان «هوانس طوماسیان» قرار دارد، اشاره کرد. او قبل از رفتن به ایتالیا، سه مجسمه ساخت که از شاهکارهایش محسوب و اکنون در موزه «وانک» اصفهان نگهداری میشوند؛ مجسمه «مسروب ماشتوتس» ابداعگر الفبای ارمنی، «خاچاطور کساراتسی» موسس اولین چاپخانه در ایران و خاورمیانه و همچنین مجسمه «بارویر سواگ» شاعر پرآوازه ارمنی.
پس از اتمام تحصیل در ایتالیا، از آنجایی که دانشجویی ممتاز بود به مدت دو سال به منزلە استادیار در کنار استاد «کروچتی» مشغول به تدریس هنر پیکرهسازی شد. ذوق و استعداد هنری زاون خیلی زود مورد توجه کارشناسان هنر قرار گرفت و به او پیشنهاد کردند که پس از پایان دوران تدریس، به کار مرمت آثار تاریخی بپردازد.
آیوازیان پس از ترک مدرسە هنرهای زیبای رم، به تحقیق و تفحص در خصوص مرمت آثار تاریخی روی آورد و دانش خود را در زمینە شناسایی مواد اولیە پیکرهسازی و مرمت آثار تاریخی تکمیل کرد.
قبول سفارش مرمت یک سینی خرد شده متعلق به قرن هجدهم میلادی سرآغازی شد برای ورود به حرفە آینده زاون و ماندگاری او در ایتالیا. از این زمان به بعد آیوازیان به مرمت آثار تاریخی شهر رم و آثار تاریخی کلیساهای آن روی آورد و به مرور زمان از استادان بهنام این رشته شد.
خدمات ارزندهاش در مرمت آثار تاریخی شهر رم و دیگر شهرهای ایتالیا سبب شدند که در سال ۱۹۷۳ میلادی موفق به دریافت جایزه نخست و دیپلم افتخاری شهرداری رم و در سال ۱۹۸۱ موفق به دریافت دیپلم افتخار موسسه تجارت بینالمللی این شهر شود.
آیوازیان چند سالی است که بازنشسته شده است و به همراه همسرش «آلوارت آغاسی پوالدیان» و پسرش ِ«ونو» در رم زندگی میکند. او در حال حاضر در کارگاه خصوصی خود در نزدیکی واتیکان مشغول به کار است و به آموزش نسل جدید میپردازد.
