عزل مولوی گرگیج، استمرار یک پرو‌ژه‌ چهل ساله

مهدی نخل‌احمدی: «توهین به مقدسات» یکی از ده‌ها کلیدواژه‌ای است که جمهوری‌ اسلامی در طول سال‌های گذشته از آن‌ها برای حذف مخالفان و منتقدان خود استفاده کرده است. مساله‌ای که علی‌رغم اعتراضات و ایرادات بسیاری که از سوی حقوق‌دانان و حتی برخی مقامات مذهبی، بر آن وارد آمده است، همچنان بازار خود را در فضای امنیتی نظام جمهوری‌ اسلامی حفظ کرده است. کم نبوده‌اند روشنفکران، فعالان سیاسی و مدنی، روزنامه‌نگاران و روحانیانی که در طول این سال‌ها با چنین اتهام‌ها و برچسب‌هایی به انزوا رفته و از دایره‌‌ تاثیرگذاری اجتماعی حذف شده‌اند.

در روزهای گذشته رسانه‌های حکومتی در ایران هجمه‌ای گسترده‌ را در مورد مولوی «محمد‌حسین گرگیج»، امام جمعه‌ اهل‌سنت آزادشهر، آغاز کرده و تا آن‌جا ادامه دادند که در نهایت حکم عزل او توسط نماینده‌ ولی‌فقیه در استان گلستان صادر شد و «نعمت‎‌الله مشعوف» از اساتید حوزه علمیه اهل‌ سنت گالیکش، به‌جای وی نشست.

از آن‌جایی که بسیاری از روحانیون و مردم اهل‌ سنت، عزل و نصب امامان جمعه توسط نمایندگان ولی‌فقیه را دخالت در امور مذهبی اهل سنت می‌دانند، اعتراضات گسترده‌ای در این شهر به وقوع پیوست و برخی از مقامات و روحانیون اهل‌ سنت نسبت به این اقدام موضع گرفتند. جمهوری‌ اسلامی مولوی گرگیج را متهم به «توهین به مقدسات» و توهین به امام حسین می‌کند. اما جالب این‌جاست که نام کوچک این روحانی اهل‌ سنت «محمد‌حسین» است.

فتنه‌ای به نام شورای نظارت بر مدارس دینی اهل سنت

فعالیت رسمی شورای نظارت بر مدارس دینی اهل سنت در آبان‌ماه  سال ۸۶ و در دولت «محمود احمدی‌نژاد» آغاز شد. طبق اساس‌نامه، این شورا به‌منظور تامین نیاز فرهنگی-آموزشی جامعه اهل سنت ایران شورای برنامه‌ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت و زیر نظر شورای نمایندگان ولی‌فقیه در امور اهل سنت تشکیل و از اهداف آن تربیت عالمان آگاه، متعهد و متخلق برای انجام وظایف و پاسخ به نیازهای دینی جامعه اهل سنت، ساماندهی امور آموزشی و فرهنگی با تاکید بر آموزش‌های تطبیقی و زبان رسمی کشور، نشر فرهنگ تقریب و وحدت و انسجام اسلامی و ارتقای کیفی مدارس علوم دینی اهل سنت ذکر شده است.

یکی از نکات قابل توجه در اساس‌نامه این شورا که انتقادهای زیادی را هم در سال‌های گذشته در‌پی‌ داشته است، ترکیب اعضای شورای برنامه‌ریزی (هسته‌ اصلی شورا) است. این اعضا عبارتند از:

یک) رییس شورای نمایندگان ولی فقیه در امور اهل سنت (رییس شورا)

دو) دبیر شورای نمایندگان ولی فقیه در امور اهل سنت

سه) حداقل سه نفر از اعضای شورای نمایندگان ولی‌فقیه به انتخاب شورای مزبور

چهار) نماینده شورای عالی انقلاب فرهنگی

پنج) رییس سازمان اوقاف و امور خیریه

شش) رییس دانشگاه مذاهب اسلامی

هفت) سه نفر از علمای مذاهب اهل سنت به انتخاب شورای نمایندگان ولی‌فقیه در امور اهل سنت و ترجیحا از میان نمایندگان اهل سنت در مجلس خبرگان رهبری.

انتقادها به ترکیب شورای برنامه‌ریزی از این جهت بوده که از میان ۱۱ عضو آن تنها ۳ نفر از روحانیون اهل سنت امکان حضور دارند و البته اولویت با روحانیانی هست که در مجلس خبرگان عضویت داشته‌اند و از فیلتر شورای نگهبان عبور کرده‌اند. چنین ترکیبی برای شورایی که برخی از وظایف خود را تصویب برنامه‌ها، مقررات و آیین‌نامه‌های آموزشی، پژوهشی و فرهنگی حوزه‌های علمیه شامل تعیین محتوا، جذب طلاب و اساتید، صدور مجوز و اعطای مجوز تاسیس مدارس دینی تعیین کرده است، کمی تامل‌برانگیز به نظر می‌رسد.

فتنه‌ای به نام شورای نظارت بر مدارس دینی اهل سنت

فعالیت رسمی شورای نظارت بر مدارس دینی اهل سنت در آبان‌ماه  سال ۸۶ و در دولت «محمود احمدی‌نژاد» آغاز شد. طبق اساس‌نامه، این شورا به‌منظور تامین نیاز فرهنگی-آموزشی جامعه اهل سنت ایران شورای برنامه‌ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت و زیر نظر شورای نمایندگان ولی‌فقیه در امور اهل سنت تشکیل و از اهداف آن تربیت عالمان آگاه، متعهد و متخلق برای انجام وظایف و پاسخ به نیازهای دینی جامعه اهل سنت، ساماندهی امور آموزشی و فرهنگی با تاکید بر آموزش‌های تطبیقی و زبان رسمی کشور، نشر فرهنگ تقریب و وحدت و انسجام اسلامی و ارتقای کیفی مدارس علوم دینی اهل سنت ذکر شده است.

یکی از نکات قابل توجه در اساس‌نامه این شورا که انتقادهای زیادی را هم در سال‌های گذشته در‌پی‌ داشته است، ترکیب اعضای شورای برنامه‌ریزی (هسته‌ اصلی شورا) است. این اعضا عبارتند از:

یک) رییس شورای نمایندگان ولی فقیه در امور اهل سنت (رییس شورا)

دو) دبیر شورای نمایندگان ولی فقیه در امور اهل سنت

سه) حداقل سه نفر از اعضای شورای نمایندگان ولی‌فقیه به انتخاب شورای مزبور

چهار) نماینده شورای عالی انقلاب فرهنگی

پنج) رییس سازمان اوقاف و امور خیریه

شش) رییس دانشگاه مذاهب اسلامی

هفت) سه نفر از علمای مذاهب اهل سنت به انتخاب شورای نمایندگان ولی‌فقیه در امور اهل سنت و ترجیحا از میان نمایندگان اهل سنت در مجلس خبرگان رهبری.

انتقادها به ترکیب شورای برنامه‌ریزی از این جهت بوده که از میان ۱۱ عضو آن تنها ۳ نفر از روحانیون اهل سنت امکان حضور دارند و البته اولویت با روحانیانی هست که در مجلس خبرگان عضویت داشته‌اند و از فیلتر شورای نگهبان عبور کرده‌اند. چنین ترکیبی برای شورایی که برخی از وظایف خود را تصویب برنامه‌ها، مقررات و آیین‌نامه‌های آموزشی، پژوهشی و فرهنگی حوزه‌های علمیه شامل تعیین محتوا، جذب طلاب و اساتید، صدور مجوز و اعطای مجوز تاسیس مدارس دینی تعیین کرده است، کمی تامل‌برانگیز به نظر می‌رسد.

چرا نباید عزل مولوی گرگیج را یک استثنا دانست؟

از ابتدای انقلاب، حکومت جمهوری‌ اسلامی تلاش زیادی برای تسلط بر حوزه‌های علمیه داشته است. با توجه به ماهیت اسلامی نظام، این تلاش قابل درک به نظر می‌رسید. از نمونه‌های این تلاش می‌توان به تحت فشار قرار گرفتن مراجع، روحانیان و طلاب منتقد اشاره کرد. سرنوشت آیت‌الله «شریعتمداری»، آیت‌الله «منتظری»، آیت‌الله «صانعی» می‌تواند گواهی بر این ادعا باشد.

با درگذشت «محمد یزدی»، از روسای سابق قوه‌ قضاییه و دبیر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه، موج انتقادها به وی شروع شد. گفته می‌شد که محمد یزدی، به عنوان نماینده‌ آیت‌الله «خامنه‌ای»، رهبر جمهوری‌اسلامی، وظیفه‌ کنترل حوزه‌های علمیه برای خارج نشدن از محور انقلاب و نظام را برعهده داشته است. در مواردی، بسیج گروه‌های فشار برای حمله به بیت مراجع منتقد نیز به ایشان نسبت داده شده است. با این رویکرد می‌توان نتیجه گرفت که نظام جمهوری‌ اسلامی قطعا اراده‌ای برای کنترل حوزه‌های علمیه اهل سنت هم داشته است. هرچند این اراده در دهه‌ اول انقلاب با مخالفت و مقاومت علمای اهل سنت مواجه شد، اما با شروع به کار شورای نظارت بر مدارس دینی اهل سنت، روند اجرایی آن شروع شد.

حتی مخالفت و انتقاد گسترده اماکن جمعه و روحانیون اهل سنت هم در نهایت نتوانست بر ادامه‌ کار این شورا اثرگذار بوده و به مرور این شورا توانست با حذف امامان جمعه و روحانیون منتقد اهل سنت و جایگزین کردن آن‌ها با افرادی که مورد تایید نظام هستند، اراده‌ خود را بر جامعه‌ اهل سنت تحمیل کند.

بر اساس گزارش‌های نهادهای حقوق‌ بشری، در طول این سال‌ها تعداد قابل‌توجهی از امامان جمعه و روحانیون اهل‌ سنت با تهدید، احضار و تشکیل پرونده مواجه شده‌اند که نتیجه‌ این اقدامات در مواردی تمکین به خواست نظام و در موارد دیگر عزل آن‌ها بوده است.

مولوی محمد‌حسین گرگیج از جمله امامان جمعه‌ اهل سنت بود که در طول سال‌های گذشته بارها نسبت به سیاست‌های این شورا اعتراض کرده بود و البته تیغ تیز حمله‌ رسانه‌های حکومتی هم همواره او را مورد ضرب قرار داده است. به نظر می‌رسد بلوای ایجاد شده از سوی نهادهای حکومتی در یک‌هفته‌ گذشته تنها بهانه‌ای برای عزل وی بوده است.

بازیگران اصلی در کنترل حوزه‌های علمیه اهل سنت

از آن‌جایی که در شورای برنامه‌ریزی شورای نظارت، نمایندگان ولی‌فقیه اکثریت اعضا را در اختیار دارند، می‌توان گفت که نهاد رهبری از موثرترین ارکان تشکیل و پیش‌برد این مساله بوده است. البته این نهاد با حمایت و همراهی نهادهای امنیتی تاکنون توانسته نسبت به پیشبرد اهداف خود توفیقاتی داشته باشد.

از میان نمایندگان ولی‌فقیه در استان‌های ایران اما یک نام بیش از دیگران در این رابطه به گوش می‌رسد. «مصطفی محامی»، نماینده‌ ولی‌فقیه در استان سیستان و بلوچستان. استان سیستان و بلوچستان از حساس‌ترین مناطق سنی‌نشین در ایران محسوب می‌شود و نظام نگاه امنیتی ویژه‌ای به این استان دارد. تا آن‌جا که در اقدامی قابل‌تامل در سال ۱۳۸۸ امنیت این استان و بخشی از مرزهای شرقی به سپاه پاسداران واگذار شد. بر این مبنا نماینده‌ ولی‌فقیه در این استان نیز از نزدیک‌ترین افراد به بیت رهبری انتخاب شده است.

در طول سال‌های گذشته همواره سخنان محامی مقدمه‌ای بر اقدامات نهادهای امنیتی در سیستان و بلوچستان و حتی دیگر استان‌های ایران در جهت برخورد با مقامات و روحانیون اهل سنت در حوزه‌های علمیه بوده است.

پیش‌بینی می‌شود این روند اتهام‌زنی و تشکیل پرونده برای روحانیون منتقد اهل سنت بعد از این هم ادامه داشته باشد تا آن‌جایی که جمهوری‌اسلامی به این اطمینان برسد که در تریبون‌های نماز جمعه اهل سنت هم چیزی به‌جز تمجید و تعریف از سیاست‌های نظام جمهوری‌اسلامی و شخص اول نظام گفته نشود.

اشتراک‌گذاری در شبکه‌های اجتماعی

خبرنامه

با عضویت در خبرنامه از آخرین اطلاعات منتشر شده در سایت آگاه شوید

دیگر خبرها

اخبار

مولوی مشعوف پس از نپذیرفتن امامت جمعه آزاد شهر، بازداشت شد

مولوی نعمت الله مشعوف که پس از عزل مولوی محمد حسین گرگیج به عنوان امام جمعه اهل سنت آزادشهر منصوب شده بود توسط نیروهای اطلاعات سپاه پاسداران بازداشت شد. بازداشت این روحانی اهل سنت پس از ان صورت گرفته که وی انتصاب خود به عنوان امام جمعه آزادشهر از سوی نماینده ولی فقیه را رد کرده است.

اخبار

نامه مولوی عبدالحمید به خامنه‌ای: برکناری گرگیچ به هیچ وجه قابل توجیه نیست

مولوی عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان در نامه‌ای به علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی از برکناری امام جمعه اهل سنت آزاد شهر انتقاد کرده و گفته است این اقدام به هیچ وجه قابل توجیه نیست.

درباره ما

در این وبسایت اطلاعات مربوط به ادیان و مذاهب ایران گردآوری شده ودر درسترس شما قرار دارد. با مراجعه به فهرست و گزینه‌های سایت، به این اطلاعات دسترسی پیدا خواهید کرد. 

© Copyright Off-Centre Productions 2021