بعد از انقلاب ۵۷ شرایط یهودیان و کلا اقلیت‌ها وخیم‌تر شد. اما چرا در طول ۴ دهه قبل اخبار نقض حقوق شهروندی یهودیان کمتر منتشر می‌شود؟
بهنام قلی‌پور: آخرین آمار رسمی که مرکز آمار دوره پهلوی در سال ۵۷ منتشر کرد، حدود ۶۰ تا ۸۰ هزار شهروند یهودی در ایران ساکن بوده‌اند که با گذشت ۴۰ سال از انقلاب‌اسلامی، این جمعیت به ۱۸ تا ۲۲ هزار نفر رسیده است. این نشان می‌دهد که در طول این سال‌ها بخش زیادی از یهودیان به دلیل سیاست‌های تندروانه حاکمیت شیعی مجبور به ترک ایران شده‌اند. انجمن کلیمیان ایران که در تهران است، فعالیت‌های بسیار محدودی در حوزه‌های فرهنگی دارد. به دلیل تخاصم حاکمان جمهوری‌اسلامی و اسراییل در طول دهه‌های گذشته، می‌توان گفت وضعیت یهودیان وخیم‌تر از سایر گروه‌های اقلیتی در ایران است. با توجه به اینکه دین یهود در قانون اساسی جمهوری‌اسلامی به رسمیت شناخته شده است، احتمالا فعالان و کنش‌گران آن‌ها در داخل ایران ترجیح می‌دهند از این امتیاز استفاده کرده و مشکلات و مسائل خود را در چارچوب قوانین و الزامات درون ایران حل و فصل کنند تا دچار تبعات و حاشیه‌های دیگری نشوند.
در قانون اساسی برخی از ادیان به رسمیت شناخته شده‌اند. اما چرا به لحاظ جایگاه شهروندی تفاوت فاحشی بین حقوق این شهروندان و دیگران در ایران وجود دارد؟
مهران براتی: اگر به درس‌نامه‌های آیت‌الله «خمینی» در سال ۴۸ نگاهی بیندازیم، در همان صفحات اول این جزوات آمده: «هرچه بر ما آمد، از یهود آمده است» و این را به شکل مستقیم به موجودیت کشور اسراییل ربط می‌دهند. مثلا یهودیان ایران مرتبا مجبورند بیانیه صادر کنند و خواستار نابودی کشور اسراییل یا صهیونیسم شوند. اینکه در قانون اساسی اصولی آمده بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و یهودی‌ستیزی همچنان در ایران وجود دارد.
آقای قلی‌پور شما چندی قبل مطلب مفصلی درباره شرایط جامعه‌‌ی یهودیان در ایران نوشتید. در آنجا اشاره کردید که از یهودیان استفاده ابزاری شده است، برای حذف رقبای سیاسی در ساختار قدرت. اگر ممکن هست، بیشتر در این رابطه توضیح بفرمایید.
یهودیان هم مانند دیگر گروه‌های اقلیت مانند بهاییان علاوه بر اینکه از حقوق خود محروم بوده‌اند، مورد سوءاستفاده ابزاری قرار گرفته‌اند. در طول این سال‌ها جمهوری‌اسلامی از یک برچسب امنیتی به نام «یهود مخفی» استفاده کرده است. بخش قابل توجهی از محافظه‌کاران تندرویی که در دوران احمدی‌نژاد سربرآوردند، از طریق برچسب «یهود مخفی» کنار گذاشته شدند. خاندان لاریجانی‌ها و مشایی از نمونه‌های آن هستند. به طور کلی غالب کسانی که در طیف آقای خامنه‌ای بودند و بعدها به شکلی با این جریان به مشکل خورده‌اند، این برچسب به آن‌ها زده شده است.
محورهای اصلی نقض حقوق شهروندی یهودیان در ایران چیست؟
بهنام قلی‌پور: سه محور اصلی در این رابطه می‌شود نام برد. اول اختلاف تاریخی بین دین یهود و اسلام که باعث می‌شود نهادهای ایدئولوژی جمهوری‌اسلامی به شکل جدی به تخریب و تخفیف دین یهود و پیروان این دین بپردازند. دوم جمهوری‌اسلامی یهودیان ایران را بالقوه حامی و جاسوس کشور اسراییل می‌داند. سوم همراهی نکردن جامعه یهودیان ایران با انکار هولوکاست بود. جامعه کلیمیان بارها تاکید کردند که هولوکاست را به رسمیت می‌شناسند. این مجموعه عامل باعث شده یهودیان در سال‌های گذشته مورد فشار امنیتی شدید قرار بگیرد.
