«روبرت صافاریان»، منتقد، مدرس و تحلیل‌گر فیلم و سینما و از ایرانیان ارمنی‌تبار در سال ۱۳۳۳ خورشیدی در تهران متولد شده است.
او فارغ‌التحصیل رشته کارگردانی «مدرسه عالی تلویزیون و سینما» در سال ۱۳۵۳و زبان و ادبیات فارسی از «دانشگاه پیام نور» در سال ۱۳۷۴ است.
صافاریان فیلم‌های مستند متعددی ساخته است. «وارونگی» (۱۳۸۵)، «جفت شیش» (۱۳۸۶)، «تهران در عکس» (۱۳۸۷)، «۱۴ آبان، روز آتش» (۱۳۸۷)، «مسافران کناره‌های خزر» (۱۳۸۸)، «تهران – شمال» (۱۳۸۸)، «گفت‌وگو با انقلاب» (۱۳۸۹)، «در فاصله‌ی دو کوچ» (۱۳۹۲) و «یک مکالمه» (۱۳۹۷) از جمله ساخته‌های او هستند.
صافاریان علاوه بر ساخت فیلم مستند، در نقد فیلم، ترجمه متون سینمایی و روزنامه‌نگاری نیز فعال بوده است. در سال ۱۳۸۵، همراه «پیروز کلانتری»، اولین سایت تخصصی سینمای مستند را به نام «پیک مستند» راه‌اندازی و اداره کرده است.
او هم‌چنین مدتی مسوول صفحات فیلم مستند مجله سینمایی «۲۴» بوده و «مدرسه مستند» موسسه فرهنگی «خوانش» را راه‌اندازی و مدیریت کرده است.
صافاریان هشت سال نیز سردبیری مجله دو زبانه ارمنی-فارسی «هویس» (امید) را به عهده داشته و گزیده‌ای از اشعار «آزاد ماتیان»، شاعر ایرانی-ارمنی را از زبان ارمنی به فارسی برگردانده است.
صافاریان عضو هیات داوران «انجمن مستندسازان» در سال ۱۳۷۶، هیات انتخاب «دومین جشنواره مستند کیش» در سال ۱۳۷۹، هیات انتخاب «سومین جشنواره مستند کیش» در سال ۱۳۸۰، هیات داوری «چهارمین جشنواره مستند کیش» در سال ۱۳۸۱، هیات انتخاب بیستمین و بیست‌ویکمین دوره‌های «جشنواره فیلم کوتاه تهران» و هیات تحریریه نشریه ادبی هنری ارمنی زبان «هاندس» بوده است.
او هم‌چنین مسوولیت بخش «سینمای مستند در جهان» نشریه «سینما حقیقت»، نشریه تخصصی سینمای مستند را برعهده داشته و مدرس تحلیل فیلم در «موسسه آموزش عالی سوره اصفهان» طی سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۲ بوده است.
نگارش و ترجمه ده‌ها نقد و مقاله درباره سینما و سینمای مستند در نشریات سینمایی کشور و شرکت در برنامه‌های سینمایی رادیو و تلویزیون به عنوان منتقد فیلم و کارشناس سینمای مستند از دیگر فعالیت‌های او هستند.
روبرت صافاریان در دوره آموزش عالی مطالعات فیلم، نظریه، نقد و تحلیل که در مرداد ۱۳۹۷ برگزار شد، حضور داشت و دو سر فصل «آسیب شناسی جریان نقد در سینمای ایران» و «مدخلی بر تاریخ تحلیلی سینمای جهان» را در «مدرسه ملی سینما» تدریس کرد.
او درباره مرور فیلم به عنوان گونه‌ای از نقد نویسی می‌گوید: «یکی از نکات مهم در حوزه نقد نویسی این است که یک منتقد سینمایی هنگام نوشتن درباره فیلم باید تصمیم بگیرد که درباره چه جنبه‌ای از فیلم، برای چه مخاطبی می‌خواهد بنویسد. چرا که نوشتن درباره جنبه‌های هنری و فنی فیلم با نوشتن درباره آن‌چه در فیلم می‌گذرد، به عنوان مرور اثر، متفاوت است.»
او معتقد است: «مرور فیلم، نوعی از نقد نویسی ژورنالیستی است و ذهنیت مخاطب را نسبت به فیلمی که می‌خواهد ببیند، باز می‌کند و مخاطب تا حدودی آگاه می‌شود که چه اثری را خواهد دید. اما نقد نویسی در مجلات تخصصی متفاوت از مرور فیلم است و نویسنده فرض را بر این می‌گذارد که مخاطب فیلم را دیده است و منتقد می‌خواهد اثر را به شکل تخصصی تجزیه و تحلیل کند.»
«سینمای کیارستمی» به روایت روبرت صافاریان (انتشارات روزنه)، «مصاحبه در فیلم مستند» (نشر ساقی)، «مقالات شارل بودلر» (انتشارات حرفه)، «سکوت در بلندگوها: مقاله‌هایی درباره صدا در سینما» (خانه سینما)، «تدوین فیلم و ویدیو» (نشر مرکز)، «تاریخ سینما»، نوشته «دیوید بُردوِل» و «کریستین تامسون» (نشر مرکز)، مجموعه قصه «زن نیکوکار و گربه خوشبخت»، نوشته «ویکتور هیو مونرو» (نشر مهراز)، تالیف کتاب «بیماری اروس – تحلیل فیلم ماجرای میکل‌آنجلو آنتونیونی» (انتشارات فرهنگ کاووش)، «همزاد کابوس، تحلیل فیلم سایه یک شک آلفرد هیچکاک» (انتشارات فرهنگ کاووش)، مجموعه مقاله «ساکن دو فرهنگ: دیاسپورای ارمنی در ایران» (نشر مرکز)، ترجمه «اومانیسم در نقد فیلم»، نوشته «رابین وود» (نشر مرکز)، ترجمه «نشانه‌شناسی سینما»، نوشته «کریستین متز» (انتشارات فرهنگ کاووش)، ترجمه «زندگی مولف» از مجموعه «کینو-آگورا» (نشر لگا)، از جمله تالیفات و ترجمه‌های روبرت صافاریان هستند.
او هم‌چنین مولف کتابی درباره «سرگئی پاراجانف» است و همین طور مجموعه «قصه‌ای به نام خیابان دوطبقه خیابان سنایی» دارد.
صافاریان که بیشتر با عنوان مستندساز و منتقد فیلم شناخته می‌شود، در رشته عکاسی نیز فعالیت دارد و مجموعه عکس‌هایش را در صفحات اجتماعی خود به نمایش می‌گذارد.