«سعید پیوندی»، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه لورن فرانسه که دهه‌ها است بر روی تبعیض در نظام آموزشی ایران تحقیق می‌کند، گفت: «من فکر می‌کنم وقتی درباره تبعیض در مدارس ایران صحبت می‌کنیم، باید به اَشکال مختلف تبعیض برگردیم. چون هر نوع نظام آموزشی، هر نوع حکومتی که بر اساس یک دین و تنها یک هویت دینی تعریف شود و حکومتش هم دین‌سالار و خداسالار باشد، به خودی خود عده زیادی از دایره گفتمان حکومتی و رسمی دور و به حاشیه رانده می‌شوند. دومین مساله‌ای که پیش می‌آید، این است که چون حکومت دینی است و نظام آموزشی خود را با یک هویت دینی تعریف می‌کند، در نتیجه یک نوع از دین‌داری به عنوان دین‌داریِ قابل پذیرش و هنجاری به شمار می‌آید. بقیه دین‌داران، چه آن‌ها که دین حاکمیت را دارند و چه ادیان دیگر، به اشکال مختلف مورد تبعیض قرار می‌گیرند. متمایز شدن آن‌ها با دیگران، یک مساله دایمی در نظام آموزشی ایران است.»

سعید پیوندی با تقسیم‌بندی انواع تبعیض به سه نوع اصلی تبعیض آشکار، تبعیض پنهان و تبعیض مضاعف، در تشریح آن‌ها گفت: «تبعیض آشکار زمانی است که یک دانش‌آموز مثلا یهودی، مسیحی یا زرتشتی که مدرسه خاص خود را هم دارد، از آن‌جا که در ایران مسایل دینی فقط در کتاب‌های دینی نیستند، [مجبور است کتاب‌هایی را بخواند که موضوع دینی دارند]. کتاب‌های تاریخ، تعلیمات اجتماعی، زبان فارسی یا حتی گاه کتاب‌های علمی هم مطالب دینی دارند. پس با این‌ که این دانش‌آموزان گاه مدرسه خاص خودشان را دارند ولی قربانیان تبعیض هستند. تبعیض پنهان در مورد کسانی است که دین ندارند یا این شیوه دین‌داری را قبول ندارند. از آن‌جا که چهره مرکزی در کتاب‌های درسی ایران یک خانواده دین‌دار و افراد دین‌دار هستند، این‌جا هم یک تبعیض در درون کتاب‌های درسی به چشم می‌خورد.

تبعیض مضاعف در مورد کسانی است که دین‌شان مورد هجمه حکومت قرار دارد؛ مانند بهایی‌ها. یک بچه بهایی اگر از دینش صحبت کند، می‌گویند تبلیغ دینی می‌کنی و اخراجش می‌کنند. اگر نکند، یک رنج‌های درونی را می‌کشد. حکومت می‌گوید این کودک نباید در مدرسه بگوید که بهایی است. خب اگر از او بپرسند چه دینی داری، چه باید بگوید؟ این‌ها نوعی تبعیض مضاعف را تجربه می‌کنند چون دین‌شان در کتاب‌های درسی رسما مورد حمله قرار می‌گیرد و از آن به عنوان یک دین دست‌ساز انگلیس یا عامل بیگانه صحبت می‌شود. ولی آن‌ها نه می‌توانند از خود دفاع کنند، نه می‌توانند از هویت‌شان حرف بزنند. چون در صورت این کار، اخراج می‌شوند.»

سعید پیوندی، جامعه‌شناس افزود: «این سه نوع تبعیض را نه فقط اقلیت‌های مذهبی بلکه بخش بزرگی از بچه‌های ایران به انواع مختلف دارند تجربه می‌کنند. پرسشی که من در تحقیقات خود مطرح کردم، این است که آیا این تبعیض‌ها آگاهانه و سیستماتیک هستند یا چیزهای پراکنده‌ای هستند که اتفاق می‌افتند؟ تحلیل من این است که این تبعیض‌ها، به‌خصوص در مورد ادیان و اقلیت‌ها (در کنار تبعیض‌های دیگر)، سیستماتیک هستند. با نظامی سروکار داریم که تبعیض نظام‌مند را در مورد بچه‌ها اعمال و آن‌ را آگاهانه توجیه می‌کند.»