«زویا زاکاریان»، ترانهسرا و نمایشنامهنویس ایرانی ارمنیتبار ۲۵ خرداد ۱۳۲۹ در محله «پل چوبی» تهران، در خانوادهای از ارامنه آذربایجان به دنیا آمد. پدر و برادرش هر دو نوازنده بودند و مادرش خواننده گروه کُر بود. او همسر «رضا ژیان»، بازیگر و کارگردان تئاتر بود.
زویا پیش از موسیقی، از نوجوانی به شعر و نمایشنامهنویسی علاقهمند بود و نخستین تجربه نمایشنامهنویسی خود را در ۱۷ سالگی به روی صحنه برد.
او کار نمایشنامهنویسی را دنبال کرد و نزد پروفسور «خلیل موحد دیلمغانی» که یکی از اساتید شناخته شده در عرصه هنرهای دراماتیک بود، آموزش دید.
علاقهاش به هنر موجب شد تحصیل پزشکی را که در «دانشگاه پهلوی» شیراز آغاز کرده بود، رها کند و بعد از بازگشت به تهران، در رشته تئاتر درس بخواند. نخستین ترانه اجرا شدهاش «قمری» نام داشت که با آهنگسازی «فرید زلاند» و اجرای «لیلا فروهر» در سال ۱۳۵۴ منتشر شد.
زویا زاکاریان زمانی وارد عرصه ترانهسرایی شد که بزرگانی مانند «جنتیعطایی»، «قنبری» و «سرفراز» ساختار ترانه نوین را در ایران شکل داده بودند. او با درکی عمیق از هنر و ادبیات و گزیده کاریهای هنرمندانه پا به این عرصه گذاشت و در زمانی محدود، بیهیچ خط و ربط سیاسی و اجتماعی و با آثاری معدود به جایگاهی رفیع رسید.
او البته نمایشنامه و فیلمنامهنویسی را در کنار ترانهسرایی دنبال کرد. مجموعه تلویزیونی «مثلآباد» یکی از نوشتههای او است که از موفقترین مجموعههای تلویزیونی در زمان خود بهشمار میآمد. این مجموعه بسیاری از ضربالمثلهای ایرانی را به شکل داستانی بازتاب میداد.
از زویا در پیش از انقلاب ۱۵ ترانه توسط «گوگوش»، «مارتیک»، «ابی»، «شماعیزاده» و «لیلا فروهر» اجرا و منتشر شده است. ترانه «شبزده» که برای فیلم سینمایی «سلام تهران» ساخته شد، یکی از برجستهترین آثار او است. سلام تهران فیلمی به کارگردانی «داریوش کوشان» و نویسندگی «جمشید صداقتنژاد»، ساخته سال ۱۳۵۶ است که کوچ جوانان صادق و ساده روستایی به شهرهای بزرگ را روایت میکند.
در سال ۱۹۸۴، او ایران را ترک کرد و به آلمان رفت و پس از دو سال، به امریکا مهاجرت کرد. در تمام این سالها، چند نمایشنامه نوشته و ترانههای بسیاری سروده است.
خودش درباره نمایشنامههایش گفته است: «در امریکا شش نمایشنامه نوشتهام که یکی از آنها به نام قصههای آقا جمال، محبوبیت بسیاری پیدا کرد و ۹ ماه روی صحنه بود.»
او در دوران ترانهسرایی، با خوانندگانی مثل گوگوش، ابی، لیلا فروهر، مارتیک، «عارف»، «داریوش»، «مهرداد آسمانی»، «سیاوش قمیشی»، «حسن شماعیزاده»، «معین»، «نوشآفرین»، «داوود بهبودی»، «شهرزاد سپانلو»، «شهرام صولتی»، گروه «سیلوئت» (شهرزاد، مهرانا، شراره)، گروه «شی باهی»، «سپیده» و هنرمندان بیشمار دیگری همکاری داشته است.
زاکاریان در مورد ترانههایش میگوید: «سعی میکنم اشعاری بنویسم که مخاطب را به فکر فرو ببرد و سبب تحولی مثبت در مخاطب شود. متاسفانه دوست ندارم فقط اشعار رومانتیک بنویسم، دوست دارم اشعارم تاثیر عمیقی برروی شنونده داشته باشند. اشعار ترانهسراهایی مثل پرویز وکیلی، تورج نگهبان و ایرج جنتی عطایی روی کارهای من تاثیر زیادی داشتند.»
درسال ۱۳۸۱، دکتر «ماندانا زندیان» که خود اکنون در امریکا اقامت دارد، به جمعآوری و تنظیم ترانههای زویا زاکاریان پرداخت و گزینهای از آن آثار را با نظارت شاعر، در مجموعهای به نام «طلوع از مغرب» در ایران منتشر کرد.
کتاب «پاکت بیتمبر و تاریخ» گزیدهای از ترانههای «زویا زاکاریان» و همچنین مصاحبهای مفصل با او را در بردارد که در سال ۱۳۹۵ توسط «احسان سلطانی» گردآوری و تدوین شده است. بخش نخست آن درباره ابعاد مختلف زندگی شخصی و هنری زویا زاکاریان گفتوگو و همچنین در زمینه مباحث تخصصی حوزه ترانه تبادل نظر شده است. در بخش دوم، بیش از ۹۰ درصد ترانههای قدیمی و جدید زویا زاکاریان ارایه شدهاند.