او در محله عودلاجان تهران به دنیا آمد. دوران آموزش را در مدرسه آلیانس یا اتحاد به پایان رساند و برای تحصیل علوم پزشکی به مدرسه طب (دارالفنون) رفت. به خاطر توانایی در تشخیص و درمان بیماری‌ها از احمدشاه قاجار، شاه وقت ایران نشان «علیم همایونی» را دریافت کرد.
آقای معلم را به عنوان یکی از بنیان‌گذاران مدرسه کورش می‌شناسند.
وی در سال ۱۳۴۹ خورشیدی، پس از بازنشستگی از حرفه پزشکی و به سفارش دکتر محمد معین، دیکسیونر (دایره‌المعارف) فارسی و فرانسه را در انتشارات امیرکبیر منتشر کرد.
از دیگر آثار به جا مانده از آقای معلم می‌توان به «اصطلاحات فارسی به زبان فرانسه» و «ضرب‌المثل‌های فارسی به فرانسه» اشاره کرد.
دکتر مرتضی معلم در سال ۱۳۵۹ خورشیدی در سن ۸۹ سالگی چشم از جهان فروبست.
اطلاعات بیشتر درباره دکتر مرتضی معلم