معرفی
پروتستان های ایران
پروتستانتیسم شاخه‌ای از مسیحیت و خوانشی جدید از کلیسای کاتولیک است
زبان
اکثر پروتستان‌های ایران فارسی‌زبان هستند و برخلاف مسیحیان آشوری و ارمنی که به دلیل خصلت قومی خود دارای زبان آشوری و ارمنی هستند، به زبان فارسی صحبت می‌کنند.
مناسبت‌ها و روزهای خاص
کریسمس، جمعه نیک و عید پاک از جمله مناسبت های خاص مسیحیان پروتستان است.
نیایشگاه‌ها
به دلیل حضور پروتستان‌ها در ایران از قرون گذشته، کلیساهای متعددی برای مراسم جامعه پروتستان در شهرهای ایران ساخته شده است.
قبرستان‌ها
جامعه پروتستان ایران دارای آرامستان مستقلی نبوده‌اند و جسد متوفیان در آرامستان آشوریان در خیابان اسلام‌شهر دفن می‌شده است.
ساختار اداری
جنبش پروتستانتیسم دارای ساختار اداری متفاوتی نسبت به کاتولیسیم است.
عضویت در مجلس
مسیحیان پروتستان که فعالیت‌هایشان در دهه‌های اخیر در ایران افزایش یافته است، اجازه داشتن نماینده در مجلس نداشته‌اند
تاریخچه
ورود پروتستانتیسم به ایران بعد از ترجمه انجیل به زبان فارسی توسط «هنری مارتین» بود. او کشیشی انگلیسی بود که در سال ۱۱۹۰ شمسی به شهر شیراز رفت تا قسمت‌هایی از کتاب مقدس را که ترجمه کرده بود، به اتمام برساند. ترجمه او نهایتا در ۱۱۹۱ تمام شد و آن را به فتحعلی‌شاه تقدیم کرد. فرد دیگری که در گسترش پروتستانتیسم در ایران موثر بود، «ژوزف ولف» بود که در ۱۲۰۰ وارد ایران شد و پیام انجیل را با دیگران در میان می‌گذاشت. افراد دیگری، از جمله کشیش هاوکس، نیز در گسترش مسیحیت پروتستان در ایران موثر بودند. در اثر این اقدامات، جامعه مسیحیان پروتستان ایران به قدری گسترش یافته بود که اولین گروه اسقف‌های ایرانی در سال ۱۲۹۱ تشکیل شد و متعاقب آن اولین کلیسای «انگلیکن» ایران با نام «کلیسای اسقفی» در ۱۲۹۲ به وجود آمد.
در اواسط قرن نوزدهم میلادی، فعالیت‌های مسیونرهای آمریکایی در ارومیه سبب ایمان آوردن بسیاری از آشوری‌ها به آئین پروتستان شد و همین امر سبب شد که اولین کلیسای پروتستان در ارومیه در سال ۱۲۳۴ تاسیس شود. مسیونرهای دیگر مسیحی نیز در دهه‌های متعاقب این رویداد به ایران وارد شدند. کشیش «جرج» در سال ۱۲۷۶ به ایران وارد شد و در تهران اقدام به تاسیس آموزشگاهی با نام «کالج آمریکایی» کرد. این کالج که بعدها به «دبیرستان البرز» معروف شد در «چهارراه کالج» واقع است.
فعالیت‌های مسیحیان پروتستان در دوران پهلوی نیز ادامه یافت. ایشان در این دوران دارای آزادی برای انجام فعالیت‌های اجتماعی، بهداشتی و فرهنگی در کنار فعالیت‌های تبلیغی داشتند. در این دوران مسیحیان پروتستان موفق شدند تعداد زیادی کلیسا در ایران تاسیس کنند. آخرین کلیسایی که قبل از انقلاب سال ۱۳۵۷ در ایران تاسیس شد «کلیسای برادران» بود.
ورود «جنبش پنطیکاستی» درون ایران، یا ورود مستقیم‌تر کلیسای پروتستان در ایران به حدود دو دهه قبل از انقلاب بر می‌گردد که با اقدامات فردی با نام «ست‌یقنظر» که معروف به پدر کلیسای پنطیکاستی ایران است، شروع شد. در طی اقدامی که ست‌یقنظر انجام داد، افرادی از ایرانیان به آئین پروتستانتیسم در آمدند که بعدها نقش مهمی در گسترش مسیحیت پروتستانی ایفا کردند همچون «کشیش هایک» که در ایران کشته شد، «کشیش ادوارد» که شبان کلیسای مسیحیان در انگلیس است، کشیش مهدی دیباج که در ایران اعدام شد و البته تعداد دیگری از کشیشان.
کلیسای جماعت ربانی، به تدریج و در اثر گسترش اقدامات کشیش ست‌یقنظر ایجاد شد. کلیسای جماعت ربانی مرکز اصلی فعالیت‌های افرادی بود که برای گسترش پروتستانتیسم در ایران فعالیت می‌کردند. کلیسای نارمک، کلیسای مجیدیه، کلیسای اصفهان، کلیسان اهواز، کلیسای شبان نیکو و … همگی محصول گسترش فعالیت‌های کلیسای جماعت ربانی بودند. البته کلیسای جماعت ربانی و همینطور دیگر «کلیساهای فارسی زبان‌ها» در سالهای اخیر بسته شدهاند. کلیساهای فارسی‌زبان‌ها اصطلاحی است که به کلیساهایی اطلاق می‌شود که متعلق به ارامنه و آشوری‌ها نیستند و متعلق به افرادی است که به مسیحیت تغییر دین داده‌اند.
اعتقادات
جنبش پنطیکاستی با دیگر کلیساهای پروتستان تفاوت‌هایی الهیاتی دارند. برای مثال جنبش پنطیکاستی به تجلیات روح‌القدس در افراد مومنین اعتقاد دارند در حالی که سایر کلیساها به چنین تجلیاتی اعتقاد ندارند. منظور از این تجلیات روح القدس، صحبت مومنین به زبان‌های تازه (بدون آموزش دیدن)، توانایی شفا دادن، و انجام معجزات است. سایر کلیساهای پروتستان – به غیر از کلیساهای پنطیکاستی – روح القدس را قبول دارند اما تجلیات روح‌القدس را تنها مرتبط با زمان حواریون و عصر رسولان می‌دانند که مصادف با قرن اول مسیحیت بوده است و ظهور چنین تجلیاتی را در دنیای امروز ممکن نمی‌دانند.
بخشی از اعتقادات جنبش پنطاکیستی آن است که مسیحی شدن به صورت موروثی اتفاق نمی‌افتد و چنین اعتقادی در کتاب مقدس ندارد. از این رو ایشان معتقدند که ارامنه و آشوری‌ها نیز باید به مسیح ایمان بیاورند تا مسیحی به شمار آیند.
اعتقادات کلیسای پروتستان و کاتولیک در موارد بسیاری مشترک هستند. این اشتراکات عبارتند از:
- ایمان به خدای واحد که در سه شخصیت پدر، پسر و روح‌القدس خود را آشکار کرده است.
- ایمان به اینکه مسیح به دلیل گناهان بشر بر روی صلیب مرده است و جریمه گناهان را داده است.
- اینکه مسیح روز سوم از مردگان برخاسته است که انسان‌ها را با خود در خلقتی جدید برانگیزاند.
- مسیح بعد از صعود به آسمان، روح‌القدس را فرستاده است که کسانی را که به مسیح ایمان می آورند از این خلقت جدید برخوردار شوند.
برخی از تفاوت‌هایی که بین کلیسای پروتستان و کاتولیک وجود دارد آن است که کلیسای پروتستان معتقد است که:
- تجلیات روح به صورت خاص وجود دارد و عطایای روح‌القدس همچون شفا دادن، صحبت به زبان‌های جدید معتقد است.
- بشارت انجیل یعنی انتشار پیام انجیل مسئله‌ای اساسی است و در کلیسای پروتستان بسیار مورد تاکید قرار می‌گیرد. رساندن «خبر خوش» به همه انسان‌ها اهمیت محوری دارد.
- تاکید در کلیسای کاتولیک بر روی «عمل کردن» است در حالی که این تاکید در کلیسای پروتستان بر روی «ایمان داشتن» است. در نگاه پروتستان‌ها، عمل کردن الزاما فرد را رستگار نمی‌کند. اما ایمانی که عمل را به همراه می‌آورد سبب رستگاری است.
- کلیسای کاتولیک بیشتر درگیر موضوعات و فرائض «مذهبی» و انجام این امور است در حالیکه کلیسای پروتستان متمرکز بر رابطه بر مبنای فیض است.
- کلیسای کاتولیک قائل به مقام خاصی برای مریم، مادر مسیح، است و مقامی مترادف الوهیت به او اطلاق می‌کند و به او توسل می‌کنند در حالیکه کلیسای پروتستان، او را فرد مقدسی می‌داند اما نه به عنوان فردی که در مقام الوهیت ساکن باشد.
مراسم مسیحیان پروتستان همچون دیگر مسیحیان است. تفاوت‌هایی که در این زمینه‌ها وجود دارد در مسائل بسیار جزئی است که متاثر از خوانش‌های متفاوت الهیاتی بین گروه‌های مسیحی مختلف است.
- مراسم پرستش: برای پرستش خداوند است.
- موعظه انجیل: بخش‌هایی از کلام انجیل توسط شبان یا کشیش موعظه می‌شود.
- عشای ربانی: هر کلیسای پروتستان خود تصمیم می‌گیرد که در چه زمان‌هایی مراسم عشای ربانی را برگزار کنند.
- غسل تعمید: برای فردی که حقانیت مسیح را به رسمیت شناخته‌اند صورت می‌گیرد. غسل تعمید توسط شبان کلیسا صورت می‌گیرد. غسل تعمید، طبق تعریف مسیحیان، شامل «اعلام مرگ و قیام با مسیح» است. وقتی فردی در آب مستغرق می‌شود نمادی است از اینکه آن فرد با مسیح می‌میرد. هنگامی که فرد در غسل تعمید از آب بیرون می‌آید، نشان آن است که همانطور که مسیح روز سوم از مردگان برخاست، فردی که غسل تعمید می‌یابد نیز برخاسته است. افراد بعد از انجام مراسم غسل تعمید به صورت رسمی مسیحی می‌شوند. البته این نکته مهم است، که در نگاه جامعه پروتستان، معیار مسیحی بودن نه غسل تعمید، که ایمان به مسیح است. غسل تعمید نوعی اعلان ایمان مسیحی است.
جمعیت و پراکندگی
سهم تمامی اقلیت‌های دینی در جمعیت ایران، در طی دهه‌های اخیر همواره کاهش پیدا کرده است. آمار مسیحیان ایران، اعم از آشوری، ارامنه، کلدانی و پروتستان، در سال ۱۳۳۵ حدود ۱۱۳ هزار نفر بوده که برابر با شش دهم درصد جمعیت ایران در آن زمان بوده است. این جمعیت تقریبا برابر با جمعیت مسیحیان ایران در سال ۱۳۹۰ بوده است که حدود ۱۱۷ هزار نفر برآورد شده است. این جمعیت در سال ۱۳۹۵، به حدود ۱۳۰ هزار نفر بالغ شده است که با توجه به رشد حدودا چهار برابری جامعه ایرانی از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۵، می‌توان گفت که جمعیت مسیحیان ایران به دلیل مهاجرت‌ها رشدی نداشته است و حتی با توجه به رشد جمعیت ایران، درصد حضور این جامعه در ایران کاهش چشمگیری یافته است.
در رابطه با جمعیت پروتستان‌های ایران، به دلیل فقدان سازماندهی کلیسایی برای جامعه پروتستان ایران، امکان هرگونه به دست آوردن دقیق آمار مربوط به این جامعه دشوار است. آخرین آمارهای داخلی جامعه پروتستان حکایت از جمعیت یک میلیون نفری مسیحیان ایماندار فارسی‌زبان می کند.
اعضای جامعه پروتستان در ایران، بیشتر در شهرهای تهران، کرج، رشت، اهواز، ارومیه، اصفهان، تبریز و مشهد ساکن هستند.
جدول زیر توزیع نسبی جمعیت مسیحیان (اعم از ارامنه، آشوری و پروتستان) ایران را در بین سالهای ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۰ نشان می‌دهد:
| سال سرشماری | ۱۳۳۵ | ۱۳۴۵ | ۱۳۵۵ | ۱۳۶۵ | ۱۳۷۵ | ۱۳۸۵ | ۱۳۹۵ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| نسبت به کل جمعیت | ۰٪۰۶ | ۰٪۰۶ | ۰٪۰۵ | ۰٪۰۲ | ۰٪۰۱۳ | ۰٪۰۰۱ | ۰٪۰۰۱ |
زبان
اکثر پروتستان‌های ایران فارسی‌زبان هستند و برخلاف مسیحیان آشوری و ارمنی که به دلیل خصلت قومی خود دارای زبان آشوری و ارمنی هستند، به زبان فارسی صحبت می‌کنند. البته برخی از آشوریان و ارامنه ایران که به آیین پروتستان گروه‌اند، مراسم و عبادات خود را به زبان آشوری و ارمنی انجام می‌دهند.
تقویم یهودیان
تقویم یهودیان (عبری) نقش بسیار مهمی در برگزاری مراسم مذهبی ایشان دارد. از این رو دارای اهمیت بسیار بالایی است و محاسبه دقیق آن، تعیین کننده روزهایی است که در آن بسیاری از مراسم مذهبی دیرینه ایشان باید برگزار گردد. این تقویم در طی هزاره‌های اول ظهور یهودیت وجود نداشته است و در سال ۴۱۱۰ عبری توسط یکی از دانشمندان یهودی با نام «هیلل دوم» ایجاد شده است و به شکل امروزین درآمده است.
یهودیان، آغاز آفرینش را خلقت آدم و حوا می‌دانند. چنین اعتقادی ریشه در کتاب «پیدایش» که اولین کتاب عهد عتیق است دارد. هر سال یهودی به طور عموم دارای ۱۲ ماه است؛ ماه های فرد دارای ۳۰ روز و ماه‌های زوج دارای ۲۹ روز است. ماه‌های عبری بر اساس تقویم قمری، یعنی حرکت ماه به دور زمین تنظیم شده است.
اما از سویی دیگر طبق فرامین مذهبی یهودیان، خواهان برگزاری مراسم مربوط به عید «پسح» در اوایل بهار و عید «سوکوت» در اوایل پاییز است. از این رو، اتکای تقویم عبری تنها به تقویم قمری نمی‌توانست چنین انتظاری را برآورده سازد. برای همین امر هر چند سال یک بار، سال را کبیسه محاسبه می کنند، و یک ماه ۲۹ روزه اضافه‌تر در انتهای تقویم قرار می‌گیرد تا تناسب کلی روزها، با تقویم شمسی/میلادی نیز حفظ شود. نحوه محاسبه سال کبیسه نیز آن است که عدد سال عبری را بر عدد ۱۹ تقسیم می‌کنند و اگر باقیمانده یکی از اعداد ۳، ۶، ۸، ۱۱، ۱۴، ۱۷ یا ۱۹، باشد آن سال، سال کبیسه است و باید دارای ۱۳ ماه باشد.
بر طبق این تقویم فصل بهار شامل ماه‌های نیسان، ایار، سیوان؛ فصل تابستان شامل ماه‌های تموز، آو، الول؛ فصل پاییز هم شامل ماه‌های تیشری، حشوان، کیسلو و فصل زمستان شامل ماه‌های طِوِت، شِواط، ادار در کشور ایران است. همچنین برای تبدیل تقریبی سال میلادی به عبری، باید به سال میلادی ۳۷۶۰ سال افزود. مثلا برای محاسبه سال عبری معادل سال ۲۰۲۰ باید عدد ۳۷۶۰ را بر ۲۰۲۰ افزود که معادل: ۵۷۸۰ خواهد شد.
ماه‌های تقویم عبری
| نام ماه (عبری) | معادل تقریبی (شمسی) | تعداد روز |
|---|---|---|
| نیسان | فروردین | ۳۰ |
| ایار | اردیبهشت | ۲۹ |
| سیوان | خرداد | ۳۰ |
| تموز | تیر | ۲۹ |
| آو | مرداد | ۳۰ |
| اِلول | شهریور | ۲۹ |
| تیشری | مهر | ۳۰ |
| حِشوان | آبان | ۳۰–۲۹ |
| کیسلِو | آذر | ۳۰–۲۹ |
| طِوِت | دی | ۲۹ |
| شِواط | بهمن | ۳۰ |
| اَدار (اول) | اسفند | ۳۰–۲۹ |
| ادار (دوم) | اسفند و فروردین | ۲۹ |
مناسبت‌های مذهبی
۲۵ دسامبر مصادف با کریسمس است که کلیسای پروتستان این تاریخ را جشن می‌گیرند. این در حالی است که کلیسای ارتدکس ارامنه ۶ ژانویه آن را جشن می‌گیرد.
این روز، مصادف روز مصلوب شدن مسیح است که جزو اعیاد محسوب نمی‌شود.
روز برخاستن مسیح از مردگان است و در یکی از یک‌شنبه صبح‌های فروردین برگزار می شود. این مناسبت، ۳ روز بعد از مصلوب شدن مسیح است.
چهل روز بعد از عید قیام است. این روز مصادف است با روزی که مسیح با جسم به آسمان صعود کرد. مسیحیان معتقدند که مسیح، بعد از قیام، خود را به ۵۰۰ نفر نمایاند و پس از آن به آسمان رفت.
ده روز بعد از عید صعود و ۵۰ روز بعد از عید قیام است. این روز به عنوان روز تولد کلیسا شناخته می‌شود که همزمان با سالروز نزول روح‌القدس است.
چندین روز قبل از مصلوب شدن مسیح است؛ وقتی مسیح به اورشلیم باز می‌گردد.
عبادت‌گاه ها
به دلیل حضور پروتستان‌ها در ایران از قرون گذشته، کلیساهای متعددی برای مراسم جامعه پروتستان در شهرهای ایران ساخته شده است. به دلیل آزار و اذیت‌های وارده بر جامعه پروتستان، بسیاری از کلیساهای مورد اشاره بسته شده است. در عوض، مسیحیان مراسم خود را درون خانه‌ها برگزار می‌کنند و نام «کلیسای خانگی» بر آن گذاشته‌اند. برخی از کلیساهای مسیحی که دارای ساختمان مستقل است به شرح زیر است:
کلیسای انجیلی پطرس: این کلیسا در خیابان جمهوری تهران در سال ۱۲۷۰ شمسی و توسط مبلغین پروتستان بنا شده است و یکی از قدیمی‌ترین کلیساهای پروتستان است. ساختمان این کلیسا امتزاجی از معماری ایرانی و اروپایی است. در نزدیکی این کلیسا اولین مدرسه آمریکاییان که توسط ساموئل جردن ساخته شده است، قرار دارد. این مدرسه امروزه به نام مدرسه «مرصاد» نامیده می‌شود. این کلیسا به دلیل محل رفت و آمد بودن مسیحیان کره‌ای، به کلیسای پرسبتری کره‌ای‌ها نیز معروف است.
کلیسای آشوری توما: این کلیسا در سال ۱۳۳۸ توسط معماری آشوری با نام «داوید اوشانا» طراحی شده است. این کلیسا که بنای آن از لحاظ معماری دارای اهمیتی خاص است، دارای دو در ورودی در قسمت شمالی و شرقی می باشد و دارای پلانی مستطیلی شکل است که محراب کلیسا در بخش جنوبی آن واقع شده است. نورگیرهای این کلیسا بر دیوارهای غربی و شرقی آن بنا شده است. آشوریان پروتستان بیشترین استفاده را از این کلیسا می‌کنند.
کلیسای حضرت پولس: این کلیسا که از کلیساهای «انگلیکن» است در خیابان کریم خان تهران واقع است. در قسمت گنبد این کلیسا، صلیبی قرار دارد که درون آن صلیبی دیگر واقع شده است.
کلیسای امیرآباد شمالی: فقط برای آشوری‌ها و به زبان آشوری
کلیسای نیلو: واقع در میدان آرژانتین، تهران، در حال حاضر تعطیل است.
کلیسای مشایخی پریزبیتری (عمانوئیل): این کلیسا در حال حاضر تعطیل است.
کلیسای پنطیکاستی: در شهرآرا، فقط برای آشوری‌ها و به زبان آشوری
کلیسای جماعت ربانی: درجنت آباد تهران، این کلیسا در حال حاضر تعطیل است.
کلیسای جماعت ربانی: تهران، خیابان طالقانی این کلیسا در حال حاضر تعطیل است.
کلیسای انجیلی (تبریز): این کلیسا متعلق به مسیحیان پروتستان تبریز است که آشوریان و ارامنه‌ای که به آیین پروتستان در آمده اند از آن استفاده می کنند. این کلیسا که متعلق به دوره قاجار است در محله والمان واقع شده است. ساختمان این کلیسای مشهور، که در سالهای اخیر تعطیل شده است، به شکل صلیب می باشد و مراسم مذهبی در آن به زبان های آشوری، فارسی و انگلیسی برگزار می‌شد.
کلیسای جماعت ربانی: واقع در اصفهان، کوچه سنگ تراش‌ها این کلیسا در حال حاضر تعطیل است.
کلیسای پولس مقدس: این کلیسا در حال حاضر تعطیل است.
کلیسای شبان نیکو (اهواز): این کلیسا در حال حاضر تعطیل است.
کلیسای جماعت ربانی: رشت این کلیسا در حال حاضر تعطیل است.
کنیسه حجی: این کنیسه در بازار فلسطین واقع است و جسد متعلق به حجی (برجیس) مقدس در آن دفن شده است. علاوه بر این مرقد، چندین عارف و اشخاص معروف یهودی دیگر نیز در این کنیسه دفن شدهاند.
عبادت‌گاه های یهودی
مکان‌های مقدس یهودیان در ایران عبارتند از:
- معبد دانیال: شوش، استان خوزستان
- آرامگاه استر و مردخای: همدان. «استر» همسر یهودی خشایار شاه و ملکه سابق ایران بوده است. «مردخای» نیز عموی استر بوده است که در همان آرامگاه دفن شده است.
- آرامگاه حبقوق نبی: تویسرکان، استان همدان
- بقعه پیغمبریه (چهار امام): قزوین: این بقعه محل دفن چهار نفر از انبیاء بنی‌اسرائیل به نام‌های سهولی، سلام، القیا و سلوم است.
- زیارتگاه سارح بت آشر: روستای پیر بکران، اصفهان: در فاصله ۲۶ کیلومتری جنوب غربی اصفهان است. مشهور بین یهودیان است که قدمت این مکان تاریخی به نزدیک هزار سال قبل از میلاد بر‌می‌گردد.
در کنار اماکن فوق، مقبره سه محقق یهودی معروف نیز در ایران وجود دارد:
- مقبره هاراو اوره-شارگا: یزد
- مقبره حاخام مولا موشه هاله‌وی: کاشان همسر یهودی خشایار شاه و ملکه سابق ایران بوده است. «مردخای» نیز عموی استر بوده است که در همان آرامگاه دفن شده است.
- مقبره سراخ بات آشر: اصفهان
مدارس یهودی
شروع این مدارس محصول گفتگوهای «آدولف کرمیو»، موسس مدارس جهانی آلیانس (اتحاد)، در حین دوران سفر ناصرالدین شاه به اروپا بود. تاسیس این مدارس در زمان ناصرالدین شاه به دلیل مخالفت‌های روحانیون مسلمان به تعویق افتاد تا اینکه نهایتا در دوران سلطنت مظفرالدین شاه این مدارس در ایران تاسیس شدند. اولین مدرسه اتحاد در تهران تاسیس شد. به تدریج مدارس دیگری در شهرهای مختلف ایران تاسیس شد. مدارس اتحاد در شهرهای مختلف ایران عبارت بودند از:
- مدرسه اتحاد تهران (۱۲۷۷ شمسی)
- مدرسه اتحاد همدان (۱۲۷۹ شمسی)
- مدرسه اتحاد اصفهان (۱۲۸۰ شمسی)
- مدرسه اتحاد سنندج و شیراز (۱۲۸۲ شمسی)
- مدرسه اتحاد نهاوند و کرمانشاه (۱۲۸۳ شمسی)
- مدرسه اتحاد بیجار (۱۲۸۵ شمسی)
علاوه بر مدارس اتحاد، یهودیان ایران به تاسیس مدارسی دیگر نیز در شهرهای مختلف اقدام کردند. از جمله این مدارس عبارتند از:
- مدرسه اتفاق: تهران (تاسیس دهه ۱۳۲۰ شمسی)
این مدارس توجه فراوانی به تدریس مراسم و مناسک یهودی نداشت. همچنین دروس این مدارس به زبان فرانسه صورت می گرفت که همین امر نگرانی بسیاری از خانواده‌های یهودی را نسبت به عدم آموزش زبان عبری و فارسی برانگیخته می کرد. البته به تدریج برخی از رویه‌ها در مدارس آلیانس (اتحاد) تغییر یافت و زبان فارسی در این مدارس تدریس شد. نهایتا با شروع سلطنت رضاشاه، تدریس زبان فارسی در تمامی مدارس خارجی الزامی شد. علامه قزوینی ابوالحسن خان صدیقی (مجسمه ساز معروف) از جمله دانش‌آموختگان غیریهودی این مدارس بودند که بعدها شهرت بسیار یافتند.
قبرستان
جامعه پروتستان ایران دارای آرامستان مستقلی نبوده‌اند و جسد متوفیان در آرامستان آشوریان در خیابان اسلام‌شهر دفن می‌شده است. از سال ۱۳۹۱ به دلیل فشارها، افراد پروتستان حق دفن شدن در این آرامستان را نیز از دست داده‌اند و از این رو در شرایط فعلی به دلیل فقدان آرامستان جداگانه در آرامستان‌های مسلمانان دفن می‌شوند.
ساختار اداری
جنبش پروتستانتیسم دارای ساختار اداری متفاوتی نسبت به کاتولیسیم است. در جنبش پروتستانتیسم، کلیساهای متفاوتی در کشورهای مختلفی وجود دارند که ممکن است شعبه‌هایی نیز در کشورهای دیگر داشته باشد. اما بین کلیساهای مختلف هماهنگی خاصی در راس جنبش پروتستانتیسم وجود ندارد. اما آنچه که مشخص است این است که هر کلیسای محلی‌ای دارای «شبان» خاص خود است. «شبان»ها، با کسب تجربه بیشتر می‌توانند به عنوان «کشیش» شناخته شوند. شبان‌ها و یا کشیش‌های هر کشوری عمدتا زیر نظر «اسقف» فعالیت می‌کنند که وظیفه ی سرپرستی شبان‌ها و با کشیش‌ها را بر عهده دارد.
اسقف‌های هر کشور نتیجه انتخاب مستقیم هیئت‌های شبانی یا کشیشی هستند و در نهایت زیر نظر اسقفی فعالیت می‌کنند که در سطح بین‌المللی فعالیت می‌کنند. همانطور که در ابتدای این متن توضیح داده شد، کلیساهایی که خود را متعلق به جنبش پروتستانتیسم می‌دانند متعدد هستند و از این رو، تمامی آنها ساختاری مشابه ولی موازی با یکدیگر دارند. تفاوت کلیسای کاتولیک با پروتستان آن است که در کلیسای کاتولیک، نهایتا تمامی اسقف‌های ملی و کاردینال‌ها زیر نظر پاپ فعالیت می‌کنند اما در کلیسای پروتستان چنین مرجعی وجود ندارد و هر کلیسایی در سطح بین المللی نهایتا زیر نظر یک اسقف فعالیت می‌کنند.
در ایران به دلیل فشارهایی که بر جامعه پروتستان ایران وجود دارد، کلیساهای شهرهای مختلف ادامه امکان فعالیت خود را ندارند و عمدتا بسته شدهاند. از این رو پیگیری وضعیت جامعه پروتستان در ایران دشوار شده است.
عضویت در مجلس
حق داشتن نماینده مجلس برای مسیحیان ایران، همچون یهودیان و زرتشتیان، در ماده هفتم نظامنامه انتخابات، مصوب تیرماه ۱۲۸۸ شمسی صورت گرفت. بر طبق این قانون، مسیحیان ایران (شامل ارامنه، آشوریان و کلدانیان) حق داشتن یک نماینده را در مجلس شورای ملی‌داشته اند اما آشوریان و کلدانیان به دلیل وقوع جنگ جهانی و تبعات آن از داشتن نماینده آشوری – کلدانی در مجلس، تا دوره بیست و یکم محروم بودند و همواره نماینده جامعه مسیحی از ارامنه انتخاب می شد. در دهه ۳۰ شمسی بود که با تلاش‌های آشوریان کرسی نمایندگی ایشان از کرسی نمایندگی ارامنه ایران تفکیک یافت. تا قبل از این تفکیک همواره نماینده ارامنه به عنوان تنها نماینده مسیحیان ایران به مجلس شورای ملی راه می‌یافت. در نهایت در سال ۱۳۳۶ بود که کرسی مستقلی به آشوریان و کلدانی‌ها اختصاص یافت و اولین نماینده ایشان در دوره بیستم وارد مجلس شورای ملی شد اما به دلیل ابطال انتخابات، نهایتا نماینده ایشان در سال ۱۳۴۲ وارد مجلس شورای ملی گردید.
مسیحیان پروتستان که فعالیت‌هایشان در دهه‌های اخیر در ایران افزایش یافته است، نه تنها اجازه داشتن نماینده در مجلس نداشته‌اند که همواره در دوران بعد از انقلاب ۱۳۵۷ مورد آزار و اذیت سیستماتیک حکومتی قرار گرفته‌اند.
مطبوعات پروتستان
- نشریه «زاهِر یرادی‌باهرا»: نشریه‌های آشوریان ایران از جمله اولین نشریاتی بوده است که در ایران منتشر می شده است. اولین نشریه‌ای که به زبان آشوری منتشر شده بود، نشریه «زاهِر یرادی‌باهرا» به معنای پرتو روشنایی بود که در ارومیه منتشر می‌شد و دومین روزنامه ایران، پس از روزنامه کاغذ اخبار، و نیز اولین روزنامه محلی بوده است. این نشریه به موضوعات دینی و اجتماعی می‌پرداخت و توسط پروتستان‌های ارومیه منتشر می‌شد است. انتشار این مجله تا سال ۱۳۳۶ ادامه یافت.
تبعیض‌ها و آزار و اذیت‌ها
سابقه آزار و اذیت جامعه پروتستان تنها به دوران بعد از جمهوری اسلامی باز‌می‌گردد. در دوران قبل از انقلاب سال ۱۳۵۷، جامعه پروتستان ایران با هیچ گونه محدودیت حقوقی یا اجتماعی مواجه نبوده است.
در ایران، بعد از انقلاب ۱۳۵۷، مشکلاتی که جامعه پروتستان با آن مواجه شده است به چند موج تقسیم شده است.
- موج اول شامل قتل‌هایی می‌شود که در دوران قتل‌های زنجیره‌ای رخ دادند.
- موج دوم شامل حمله به کلیساهای خانگی پروتستان‌ها بود که پس از سخنرانی آیت‌الله خامنه‌ای در مشهد در سال ۱۳۸۹ صورت گرفت.
- موج سوم نیز شامل محکومیت‌های بسیار سنگین فعالان و نوکیشان مسیحی است که از سال ۱۳۹۴ به بعد اوج گرفته است. در این دوران یورش به خانه‌های مسیحیان و ضبط کتب، موبایل و لپ تاپ شخصی ایشان، روندی متداول بوده است.
ماده مکرر ۸۸۱ قانون مدنی، یکی از قوانین تبعیض آمیز علیه کلیه اقلیت‌های دینی در ایران، چه رسمی و چه غیررسمی، بوده است. این قانون که بیان می‌دارد: «کافر از مسلم ارث نمی‌برد و اگر در بین ورثه متوفای کافری مسلم باشد وراث کافر ارث نمی‌برند اگرچه از لحاظ طبقه و درجه مقدم بر مسلم باشند.» این قانون سبب شده است که اگر در یک خانواده غیر مسلمان یک نفر از اعضای آن خانواده فوت کند و عضوی دیگر اظهار مسلمان بودن بکند، آن فرد مسلمان، تمام ارث خانواده را مالک می شود. در سالهای اخیر تلاش‌هایی برای تغییر این قانون صورت گرفته است.
- منع انتخاب شدن به عنوان رهبر یا عضویت در شورای رهبری
- منع انتخاب شدن به عنوان رئیس جمهور
- منع عضویت در مجلس خبرگان
- منع اشتغال در مشاغل قضائی
- کشیش هایک هوسپیان مهر: وی در سال ۱۳۷۳ با اصابت ۲۶ ضربه چاقو کشته شد.
- کشیش حسین سودمند که در سال ۱۳۶۰ اعدام شدند. وی شبان کلیسای مشهد بود.
- کشیش بهرام دهقانی تفتی: وی در ابتدای انقلاب و در خیابان به رگبار بسته شد. او فرزند اسقف دهقانی تفتی است که اولین اسقف ایران بود.
- کشیش مهدی دیباج: وی به عنوان مرتد فطری چندین سال زیر حکم اعدام بود. او ۹ سال در زندان بود. ایشان ۳ ماه بعد از آزادی از زندان و در خیابان کشته شد.
- کشیش طهطاوس میکائیلیان: وی کشیش کلیسای انجیلی، در خیابان میرزای شیرازی بوده است.
- کشیش ارسطو سیاح: او کشیش کلیسای شیراز بود که در ابتدای انقلاب سر وی بریده شد.
- کشیش روانبخش: در سال ۱۳۷۵ در جنگل‌های گرگان به دار آویخته شد.
در سالهای پس از انقلاب، صدها مسیحی پروتستان به زندان افکنده شدند. این زندانیان عمدتا با اتهامات امنیتی مواجه شدهاند.
امول افراد و همینطور موسسات مسیحی به صورتی گسترده در سالهای بعد از انقلاب مصادره شده است. یکی از نمونه‌های اخیر این مصادره عبارت بود از باغ کلیسای جماعت ربانی، در محمدشهر کرج.
- کلیسای فارسی زبانان با مشکلات بی شماری مواجه هستند در حالی که کلیساهای ارامنه و آشوری‌ها بسیار کمتر با مشکلات حقوقی مواجه هستند. علت نیز آن است که عمده کلیساهای ارمنی به زبان ارمنی به موعظه و برگزاری مراسم می‌پردازند. کلیساهایی که موعظه را به زبان فارسی انجام می‌دهند، می‌توانند کارکردی تبلیغی برای فارسی زبانان داشته باشند و بنابراین، عمدتا با خطر تعطیلی و یا پیگرد کشیش آن کلیسا مواجه می‌شوند. البته اگر افرادی از کلیساهای ارمنی یا آشوری به کلیسای پنطیکاستی بپیوندند مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند.
- تمامی کلیساهای پروتستان (کلیسای قوام السلطنه، کلیسای امیرآباد، کلیسای نیلو، کلیسای حضرت پولس، کلیسای پریزبیتری، کلیسای انگلیکن، کلیسای پنطیکاستی و …) و برنامه‌های نیایشی آنها در حال حاضر تعطیل شده است.
- کلیسای شهرآرا و کلیسای امیرآباد به دو زبان آشوری و فارسی بود که متعلق به آشوری‌های پروتستان بود که آنها نیز بسته شدهاند. علت بسته شدن آنها نیز ارائه مراسم به زبان فارسی بوده است که امکان جذب افراد غیرمسیحی را فراهم می‌کرده است.
جامعه پروتستان همچنین هیچ‌گاه حق داشتن نماینده در مجلس، و همچنین حتی حق انتشار نداشته‌اند.